همه مراغه را با سیب سرخ و انگور ناب و کشمش اعلا می‌شناسند،‌ با باسلوق گردویی، با خشکبار مثال زدنی، با صابون‌های سفید و زرد مهردار، با تاریخ کهن و البته بدون زلزله اش، با روزگار پایتختی حکومت ایلخانان و با گنبدهای تاریخی‌اش.

شهر مراغه آثار تاریخی متنوعی از دوران‌های تاریخی مختلف در دل خود و اطراف خود دارد. شما می‌توانید گشت و گذار تاریخی‌تان را با گنبد گردی آغاز کنید؛ تقریبا تمام آثار تاریخی درون شهری مراغه در بافت مرکزی استقرار دارند.

به گزارش آذرقلم، همه مراغه را با سیب سرخ و انگور ناب و کشمش اعلا می‌شناسند،‌ با باسلوق گردویی، با خشکبار مثال زدنی، با صابون‌های سفید و زرد مهردار، با تاریخ کهن و البته بدون زلزله اش، با روزگار پایتختی حکومت ایلخانان و با گنبدهای تاریخی‌اش.

بهار طبیعت و تعطیلات نوروز زمان مناسبی است برای چرخ زدن لابلای تاریخ مراغه که در تمام کوچه پس کوچه های پراکنده شده است.

***

بهشت آجیلی

مراغه، برای همه کسانی که به طبیعت، تاریخ و خوراکی‌های منحصر به فرد علاقمند هستند، شهری شناخته شده است. شهری در گوشه‌ای آرام و دنج از خاک ایران و آرمیده در شمال غربی کشور، با دشتهایی وسیع رودی پرآب که در زمان‌های قدیم ویژگی استراتژیکی برای یک پایتخت محسوب می‌شده است. سفر به این شهر سرسبز که از معدود بازمانده‌های باشکوه باغ شهرهای ایرانی است، کار سختی نیست.

برای رسیدن به شهرستان مراغه در استان آذربایجان‌شرقی می‌توان با اتوبوس، قطار، هواپیما یا خودرو خودتان راهی تبریز شد و پس از آن فاصله تقریبا ۱۴۰ کیلومتری تبریز تا مراغه را در جهت جنوب غربی طی کرد. این فاصله با توجه به نوع جاده و مسیر حدود ۲ ساعتی طول می کشد.

همچنین باید بدانید که مراغه به دلیل ویژگی‌های مکانی‌اش در طول تاریخ مورد توجه بوده و این امر موجب شده تا قطار ویژه‌ای هم داشته باشد. این قطار به شکل مجزا از قطار تهران-تبریز، می‌تواند شما را به مراغه، پایتخت ایلخانان برساند.

استفاده از امکانات حمل و نقل ترمینال تبریز و سوار شدن به اتوبوس‌های تبریز- مراغه و یا با انتخاب سواری های بین شهری انتخاب دیگری برای رسیدن به مراغه است.

***

خانه ایلخانان

شهر مراغه آثار تاریخی متنوعی از دوران‌های تاریخی مختلف در دل خود و اطراف خود دارد. شما می‌توانید گشت و گذار تاریخی‌تان را با گنبد گردی آغاز کنید؛ تقریبا تمام آثار تاریخی درون شهری مراغه در بافت مرکزی استقرار دارند.

«گنبد سرخ»، بنایی که آن را آغازگر سبک معماری آذری می‌شناسند، در بافت مرکزی شهر و کنار «مقبره آقالار» که به «موزه سنگ نگاره‌ها» نیز مشهور است قرار دارد. در محوطه این گنبد علاوه بر دیدن نوع معماری و اتاق سرداب مانند آن می توانید ساعت آفتابی عمودی منحصر به فردی را هم مشاهده کنید.

مسیرتان را تا پشت میدان طلوع فجر ادامه دهید، جایی که «برج مدور» و «گنبد کبود»، دو بنای ویژه و منحصر به فرد ایلخانی با شکل و شمایلی متفاوت از هم اما در نزدیکی یکدیگر قرار دارند.

برای دیدن آخرین گنبد مرافه باید به حاشیه رودخانه «صافی رود» یا به زبان محلی «صافی چای» و محوطه پارک غفاریه بروید و آنجا از گنبد زیبای «غفاریه» بازدید نمایید.

***

زیر آسمان مراغه

اما گنبدها تنها چیزهایی نیستند که در مراغه می بینید. «رصدخانه مراغه» به عنوان یکی از اولین و مجهزترین رصدخانه های جهان و همچنین بزرگترین رصدخانه جهان قبل از اختراع تلسکوپ در زمان هلاکوخان و به همت وزیر دانشمند و توانایش، خواجه نصیرالدین توسی ساخته شده است.

رصدخانه مراغه بنایی منحصر به فرد و ویژه است که در زمان اوج فعالیتی‌اش، به عنوان یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های نجومی جهان، پذیرای دانشمندان و محققانی از نقاط مختلف دنیا بوده و سال‌های بسیاری به عنوان مرکز تولید و ترویج علم در خدمت پیشرفت جامعه بشری بوده است.

در این مجموعه که ساخت آن بیش از ۱۵ سال طول کشیده، علاوه بر رصد ستارگان فعالیت‌های مختلفی در قالب سازمان علمی گسترده‌ای صورت می‌گرفته و دانش و علم روز در آن تدریس می‌شده؛ رصدخانه مراغه به حدی معروف بوده که طبق روایت تاریخ امپراطور چین برای الگوبرداری از این مجموعه موفق و نادر برای دیدن آن به ایران و مراغه سفر کرده بود.

امروزه می‌توان بقایای این رصدخانه و بنای بازسازی شده آن را در غرب مراغه، انتهای خیابان پاسداران، روی کوه رصد خانه دید. بازدید از این مجموعه همانند بازدید از گنبدهای چهارگانه مراغه رایگان است.

***

ستون‌های مناجات

مراغه شهر مسجدهای چوبی نیز هست. اگر علاقمند دیدن مساجد چوبی با ستون‌های بلند و نقاشی شده هستید بی شک شهر مراغه یکی از بهترین انتخابها است و می توانید چهار مسجد چوبی شاخص که همگی متعلق به دوره صفوی هستند را ببینید. «مسجد ملارستم» در میدان قدیمی ملارستم کنار بازارچه مرکزی شهر اولین مسجد چوبی است که پیشنهاد می کنید دیدن آنرا از دست ندهید. «مسجد ضریر» در فاصله ۱۵۰ متری گبند کبود و برج مدور، با نقاشی‌های چوبی بسیار منحصر به فرد انتخاب دیگر شماست. «مسجد سفید» در خیابان آتی ساز دیگر مسجد چوبی مراغه است که هم اکنون در دست مرمت است و «مسجد ملامعزالدین» در ۵۰۰ متری مسجد ملارستم و در کنار میدان خشکبار آخرین مسجد چوبی از این مجموعه است. همچنین «مسجد طاق» متعلق به دوره ایلخانی با معماری طاق و گنبدی بنای زیبا و ویژه ای محسوب می شود. این مسجد در خیابان میرحبیب، نزدیک میدان دروازه قرار دارد.

***

ایلخانان در موزه

در ادامه تاریخ گردی هایتان در مراغه می‌توانید سری به «موزه تخصصی ایلخانی» در خیابان دانشسرا روبروی بیمارستان سینا بزنید و از مجموعه منحصر به فرد سفالینه‌ها، سکه‌ها و فلزکاری های دوره ایلخانی بازدید کنید.

این موزه که به تازگی آغاز به کار طرح توسعه خود را جشن گرفته، تنها موزه تخصصی دوره ایلخانی است که آثار بی نظیری از این دوره را در دل ستون‌های شیشه‌ای خود جای داده است.

این موزه در مدت نوروز هر روز آماده حضور و بازدید علاقمندان به تاریخ است. همچنین در محوطه موزه می‌توانید سئوالات خودتان را از «ناصر ‌دبیر» مسئول موزه بپرسید.

پس از بازدید و چرخیدن در این موزه دلپذیر و زیبا و دیدن آثاری از هنرمندی مردمان گذشته، بازدید از «مقبره اوحدی مراغه ای» و گورخمره ها و سنگ‌های مزار تاریخی در محوطه حیاط موزه ایلخانی را نیز فراموش نکنید.

بنای این مقبره با شکل و شمایلی خاص و هندسی، جای خوبی برای گرفتن عکس یادگاری از یک نوروز گردی فرهنگی است.

***

در میان تاریخ

یکی دیگر از بناهای تاریخی مراغه که می‌تواند خستگی راه را از تنتان بیرون کند، مجموعه «یخچال مرادیان» است که در قدیم برای نگهداری برف و یخ استفاده می شده و امروزه به سفره‌خانه سنتی تغییر کاربری داده است. این یخچال در خیابان معلم و کنار پارک کوثر قرار دارد.

دیگر جایی که می توانید برای صرف ناهار به آنجا بروید، جاده علویان و مسیر موسوم به مسیر سبز است که در دل طبیعت پر دار و درخت مراغه واقع شده زیرا مراغه یکی از آبادترین و سرسبزترین باغ شهرهای ایران است.

«حمام خواجه نصیر الدین» که از دیگر بناهای ایلخانی مراغه است، در میدان خشکبار و بافت مرکزی شهر قرار دارد. این حمام از معدود حمام های تاریخی ایران است که دوقلو بوده و با داشتن دو سالن مجزا امکان استفاده خانم‌ها و آقایان را فراهم می نموده است. این حمام طاق گنبدی این روزها در حال مرمت و بهسازی است.

آخرین بنای تاریخی درون شهری مراغه که در فرصت کم می‌توانید سری به آن بزنید، «کلیسای سنت توماس» در خیابان امام (ره) است. بخشی از این مجموعه تاریخی با دارا بودن فضای خاص معماری و نورپردازی‌هایش، به عنوان ساختمان اداره میراث فرهنگی شهرستان مراغه نیز مورد استفاده قرار گرفته است. برای دریافت دقیق ترین و کامل‌ترین راهنمایی‌ها در خصوص تاریخ و ابنیه شهر مراغه می‌توانید به کارشناسان میراث فرهنگی این اداره مراجعه کنید و دست پر شهر تاریخی، پرخاطره و سرسبز مراغه را ترک نمایید.

***

معبد مهربان

بیشتر مردم و به ویژه شهروندان تاریخ دوست این خطه، با مجموعه کهنسال و منحصر به فردی آشنا هستند که در ۵ کیلومتری جنوب شهر مراغه، آرام و بی‌صدا در روستای ورجوی خفته است. «معبد مهر» هزاران سال است روایتگر خاطرات مردمان این دیار بوده است.

پیروان آیین مهر هزاران سال قبل در این مکان با تراشیدن قطعه سنگی عظیم از جنس شیست با ساختن دهانه‌‌ای در حدود ۵ متر، رنگ و بوی یک زیارتگاه زیبا را به این مکان داده‌اند و آن را برای تاریخ به یادگار گذاشته‌اند؛ به حدی که نیایشگاه و معبود مهر را می‌توان به عنوان یکی از منحصر به فردترین و مهم‌ترین نیایش‌گاه‌های کهن شناخت.

اگر فرصتی برایتان باقی ماند، دیدن «معبد مهر» روستای ورجو را از دست ندهید. این روستا در ۵ کیلومتری جنوب غربی مراغه قرار دارد و آثاری از دوره میتراییسم تا دوره اسلامی را روی دیوارهای سنگی خود به یادگار نگاه داشته است.

***

ردپاهای نخستین

حاشیه‌های شهر مراغه، یکی از بهترین نقاط کشور برای دیدن و بررسی نخستین حضور انسان‌های نخستین در منطقه است.

«غار کبوتران» یا «هامپوئیل» که از اولین سکونتگاه‌های بشری می باشد در ۱۰ کیلومتری جنوب شرقی مراغه در مسیر جاده هشترود، بعد از روستای تازه کند و نزدیکی کوه گشایش برای علاقمندان این حوزه می‌تواند جالب توجه باشد. البته با توجه به وجود چندین چاه در این مجموعه بدون داشتن راهنما و تجهیزات صخره نوردی دیدن آنرا فراموش کنید.

«منطقه فسیلی مراغه» که به «بهشت فسیل شناسان جهان» هم شهرت دارد، نقطه خاتمه گشت و گذار تاریخی در اطراف مراغه می باشد. این مجموعه با داشتن آثاری از دوره‌های ۲ و ۴ زمین شناسی در ۱۵ کیلومتری جاده مراغه به سمت هشترود در دره گرگ قرار دارد و جای دیدنی برای علاقمندان دیرین زمین شناسی است.

قلعه‌های ساسانی اطراف شهر انتخاب تاریخی خوبی برای کوهنوردان است. قلعه‌هایی همچون «قلعه دختران» (قیزلاز قلعه سی) و «گویجه قلعه‌سی» از جمله این قلعه‌های تاریخی هستند. البته رفت و آمد بدون تجهیزات، راهنما و زمان کافی به این قلعه‌ها را فراموش کنید.

***

سفر در دل تاریخ و طبیعت

دل کندن از این شهر آرام، سرسبز و خوشمزه کار سختی است؛ به خصوص در هوای مطبوع بهاری که با وجود درختان پرشمار درون شهری مراغه، شکلی متفاوت هم به خود می‌گیرد.

اما دیدن این شهر و آثار متنوع درون آن به برنامه‌ریزی درست نیاز دارد تا بتوانید از دیدن تمام آثار درون شهری مراغه لذت ببرید.

گشت و گذار بهاری در باغ شهر تاریخی مراغه، و تهیه خشکبار و خوردنی ها و صابون مشهور این شهر می‌تواند خاطره نوروزی بی‌نظیری برای مسافران بهاری دیار آذربایجان باشد.

**********************

نگارنده: فرینوش اکبرزاده/ فارس