تبریز به عنوان فرهنگ شهر ایران، خاستگاه بسیاری از رشته های هنری و رسانه ای کشور در تاریخ معاصر بود، گام های اولیه توسعه و پیشرفت فرهنگ در این کهن شهر پیموده شد و سپس به سایر نقاط ایران زمین گسترش یافت.
[تبریز خاستگاه تئاتر ایران]

تئاتر به معنای امروزی و رایج آن نیز به عنوان یکی از قدیمی ترین رشته های هنری و رسانه ای که پیشینه بسیار غنی و تاریخی دارد نخستین رشد و نو خود را از تبریز آغاز کرده است.
تبریز با بیش از یک قرن پیشینه در هنر نمایش جدید، مهد تئاتر یا خاستگاه هنر نمایش نوین در ایران است؛ هنری که نشانگر پیشرفت تمدن و فرهنگ یک ملت و یکی از رساترین ابزار فرهنگی آن قوم می باشد.
هنر تئاتر در دورانی در تبریز، این شهر هنرپرور، شکل گرفت که ناصرالدین شاه با بدترین شیوه خودکامگی و واپسگرایی سلطنت می کرد و راه هر گونه نوجویی و پیشرفت را می بست .
در این شرایط سخت بود که میرزا آقا تبریزی با الهام گرفتن از میرزا فتحعلی آخوندزاده، دست به قلم برد و نمایشنامه های خود را که صحنه های تاریک و جانداری از واقعیت های تلخ آن روزگار در آنها ترسیم شده بود، به جامعه آن روزی میهنش تقدیم کرد .
آغاز تئاتر در تبریز گام مهمی در روند تحولات فرهنگی این مرز و بوم به شمار می رود و تاثیر این هنر ارجدار، نه تنها در داخل ایران بلکه در خارج کشور نیز کاملا محسوس بود و به قول ‘حسن تراب اوف’ کارگردان و بازیگر مشهور سینما و تئاتر جمهوری آذربایجان’ برتولت برشت از تئاتر شرق الهام گرفته است. این شرق کدام است؟ مهمترین خاستگاه تئاتر شرق،آذربایجان، چین و ژاپن هستند،در نوشته ها و کارهای برشت، شما سبک و سیاق تئاتر آذربایجان را می بینید.’
بنا به نوشته محمد رنجبر، مدیر اسبق سازمان اسناد ملی شمال غرب کشور،’اسناد و سوابق به جا مانده از قرن اخیر در زمینه هنر تئاتر در تبریز، بیانگر یک دوره طلائی و باشکوه از رونق این هنر در هشتاد سال پیش می باشد’.
نخستین نمایشنامه نویسان تبریز و ایران میرزا فتحعلی آخوند زاده، میرزا آقا تبریزی و حاج محمد طاهر میرزا می باشند.
کارت عضویت مرحوم بیوک خان نخجوانی(فوت شده در سال ۱۳۲۲ شمسی) در هیئت ‘آکتورال آرین’ سندی است که سابقه بازیگری تئاتر در تبریز را سال ۱۲۶۱ شمسی که نخستین گروه تئاتر به نام ‘خیریه’ در تبریز تشکیل شد، نشان می دهد.
در ارتباط با فعالیت های تئاتری در این سال ها، خبری در شماره ۲۳ ربیع الاخر سال ۱۳۰۶ هجری قمری برابر با دسامبر ۱۸۸۸ میلادی روزنامه اختر به چاپ رسیده که چکیده این سند، گوشه ای از سابقه تئاتر در تبریز را روشن می کند.
رئیس انجمن تئاتر تبریز در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: تبریز به عنوان شهر اولین ها در حوزه تئاتر نیز اولین است؛ نخستین نمایشنامه و نمایش تئاتر در این شهر اتفاق افتاده و به واسطه وجود استادان بزرگی همچون فریور و گذشته درخشان این هنر ،جایگاه تئاتر تبریز محفوظ است.
رامین راستی اظهار کرد: صفحات اول تاریخ تئاتر ایران ،تقدم و تاخر تئاتر متعلق به تبریز است و این شهر موجب پویایی و روان سازی تئاتر کشور در روند تاریخ نمایش کشور شده است.
وی اظهار کرد : بر این اساس مسئولیت ما در قبال گذشته درخشان تئاتر و حرکت های بعدی تئاتر استان افزایش پیدا کرده است .
وی گفت : البته مقایسه جایگاه تاریخ درخشان تئاتر آذربایجان با حال حاضر و همچنین جایگاه تئاتر آذربایجان و ایران با تاریخ تئاتر جهان درست نیست .
روز جهانی تئاتر بهانه ای شد تا ضمن تاکید چندباره بر ضرورت حمایت از هنرهای نمایشی، اشاره ای به سابقه درخشان این ‘هنررسانه’ در تبریز داشته باشیم .
بر این اساس روز جهانی تئاتر با حضور استادان و پیشکسوتان هنر تئاتر و مسئولین فرهنگی و هنری آذربایجان شرقی عصر دوشنبه در مجموعه تئاتر شهر تبریز گرامی داشته شد.
‘علی محرمی’ معاون هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی در این آیین، هنر تئاتر را دارای پیشینه ای غنی و قدرتمند دانست و گفت: هنرمندان عرصه تئاتر همواره پاسدار ارزش ها بوده و برای اعتلای هنر متعهد کوشیده اند .
وی با اشاره به فعالیت های اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی و انجمن نمایش استان در حوزه تئاتر و تعداد نمایش های اجرا شده در سال ۹۴ گفت: در طول سال گذشته ۷۶ نمایش در استان اجرا شده است .
محرمی با اشاره به حمایت های این اداره کل از گروه های نمایش نیز گفت: در سال ۹۴ گروه نمایش آینا به سرپرستی علی فتوحی با نمایش روبینسون و کروزوئه به آلمان و گروه نمایش باریش به سرپرستی فریدون ولایی با نمایش سایه ها و بادها به بلاروس اعزام شدند .
وی با اشاره به جشنواره های برگزار شده در دو سال اخیر گفت: برگزاری جشنواره ی تئاتر کوتاه ارسباران با گستره سراسری، جشنواره تئاتر در شهرستان های مرند، بناب، اهر، و همچنین برگزار جشنواره تئاتر استانی و ویژه برنامه ی اردیبهشت تئاتر ایران از جمله فعالیت های انجام شده در حوزه تئاتر استان است .
وی همچنین از برگزاری انتخابات انجمن نمایش براساس شیوه نامه اداره کل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد و برپایی آیین ویژه اردیبهشت تئاتر خبر داد .
معاون هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، از ساخت و تجهیز چندین پلاتو و بلک باکس در سال جاری خبر داد و گفت: این سالن ها در آینده ای نزدیک در اختیار هنرمندان قرار می گیرد که تحقق این موضوع می تواند در تقویت زیرساخت های هنر نمایش استان بسیار موثر باشد.
محرمی همچنین با اشاره به مقوله آموزش در هنر تئاتر، تاکید کرد: با توجه به پیشنیه هنر تئاتر در استان و همچنین وجود دانشگاه نبی اکرم و دانشگاه علمی کاربردی ‘فرهنگ و هنر’ و همچنین حضور اساتید بنام این هنر در سطح استان مسئله آموزش باید بیش از پیش مورد توجه اهالی تئاتر قرار گیرد.
سعید حاجی زاده رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر تبریز نیز در این آیین از اختصاص بودجه ویژه ای به هنر تئاتر در سال جاری توسط شهرداری تبریز خبر داد.
در آئین بزرگداشت روز جهانی تئاتر در تبریز همچنین پیام روز جهانی تئاتر سال ۲۰۱۶ به قلم کارگردان اهل روسیه ‘آناتولی واسیلیو’ به عنوان کارگردان و بنیانگذار مدرسه هنرهای دراماتیک مسکو منتشر شد.
وی در این پیام خواستار توجه ویژه به هنر تئاتر و نیاز شدید جامعه امروز به این هنر و دوری از هنرهای مصنوعی و کامپیوتری و حضور در سالن های تئاتر و تماشای اجرای زنده تئاتر شده است.
وی همچنین به تصویر کشیدن مشکلات اجتماعی و دغدغه های جامعه ی بشری را از وظایف اصلی هنرمندان تئاتر در سراسر جهان برشمرده است.