مدیر پروژه اکیپ‌های گشت و کنترل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌شرقی گفت: تاکنون ۵ هزار و ۲۸۶ حلقه چاه در سطح استان مسدود شده که از این تعداد یک هزار و ۴۰۰ حلقه چاه سال گذشته مسدود شده است.

به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، افزایش بی‌رویه جمعیت در کشور، محدودیت منابع آب‌های سطحی و بهره‌برداری بیش‌ازاندازه از آبخوان‌ها باعث وارد آمدن خسارات جبران‌ناپذیری به منابع طبیعی کشور در سال‌های گذشته شده است. علاوه بر افت شدید سطح آب در آبخوان‌ها، فعالیت‌های کشاورزی، صنعتی و شهری آلاینده‌های مختلفی را به آبخوان‌ها تحمیل می‌کنند که برای جلوگیری از ادامه افت کمی و کیفی، مدیریت بهره‌برداری و حفاظت از آب‌های زیرزمینی باید به‌عنوان یک اصل و پایه در برنامه‌ریزی‌های کشور قرار گیرد.

امروزه دسترسی به منابع آب مطمئن و باکیفیت یکی از مهم‌ترین چالش‌های دولت‌ها و ملت‌ها است. چراکه با افزایش جمعیت و فعالیت انسان‌ها مصرف آب نیز زیادتر می‌شود. این در حالی است که مقدار آب موجود در کره زمین ثابت است و درنتیجه نیاز و وابستگی انسان به آب بیشتر می‌شود.

اهمیت آب‌های قابل شرب در جهان به‌گونه‌ای که اگر بخواهیم با زبان عدد و ارقام بگوییم باید اذعان کرد: از ۱۰۰ درصد آب‌های کره زمین ۹۷ درصد متعلق به آب اقیانوس‌ها و دریاها بوده و آب‌هایی شور هستند که برای مصارف انسانی قابل‌استفاده نیست.

تنها سه درصد از آب‌های کره زمین آب شیرین بوده و از این سه درصد نیز ۸۵ درصد متعلق به یخچال‌های قطبی است، ۱۴ درصد آب‌های زیرزمینی و یک درصد نیز متعلق به رودخانه‌ها و دریاچه‌های آب شیرین هستند.

با گسترش سکونت در مناطقی که آب سطحی وجود ندارد یا مقدار آن کم است، استفاده از منابع آب زیرزمینی به‌عنوان جایگزینی مطمئن، موردتوجه قرار می‌گیرد به‌طوری‌که در برخی مناطق آب‌های زیرزمینی به‌عنوان تنها منبع تأمین آب محسوب می‌شوند؛ بنابراین برای حفظ و صیانت از آب‌های زیرزمینی باید برنامه‌ها و راهکارهای مفید و مناسبی را به کار گرفت.

در این مورد شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی نیز با تشکیل اکیپ‌های گشت و کنترل درصدد حفظ و نگهداری ثابت و پایدار از آب‌های زیرزمینی است.

مفهوم چاه غیرمجاز و برداشت بیش از حد مجاز چیست؟

طبق قانون استفاده از منابع آب زیرزمینی از طریق حفر هر نوع چاه، قنات و توسعه چشمه در هر منطقه از کشور باید با اجازه و موافقت وزارت نیرو انجام شود.

وزارت نیرو با توجه به خصوصیات زمین شناسی و وضعیت سفره آب زیرزمینی منطقه و مقررات پیش‌بینی شده در این زمینه، نسبت به صدور پروانه حفر و بهره‌برداری اقدام می‌کند، لذا حفر هر نوع چاه بدون گرفتن مجوز، غیر قانونی بوده و این عمل جرم محسوب می‌شود.

از طرفی در پروانه‌هایی که برای چاه‌های عمیق و نیمه عمیق صادر می‌شود، با توجه به وضعیت منابع آب زیرزمینی منطقه، کارشناسان مربوطه مشخص می‌کنند که از چاه مورد نظر چه مقدار آب در سال برداشت شود. برداشت بیش از میزان مشخص شده، بر خلاف قانون بوده و سرپیچی از قانون تخلف است.

بنابراین‌ حفر چاه بدون پروانه بهره‌برداری “چاه غیر مجاز”، همچنین برداشت بیش از حد آب از چاهی که دارای مجوز است، هر دو تخلف از قانون و جرم محسوب شده و طبق قانون برای متخلفان جریمه در نظر گرفته می‌شود.

متاسفانه در حال حاضر تعدادی از افراد سودجو با حفر چاه‌های غیر مجاز بدون اخذ مجوز اقدام به برداشت آب از منابع آب زیرزمینی کرده و باعث به هم خوردن تعادل آب ورودی و خروجی منابع آب زیرزمینی می‌شوند.

مسدود کردن ۵ هزار و ۲۸۶ حلقه چاه غیرمجاز در آذربایجان‌شرقی

علی اسماعیلی، مدیر پروژه اکیپ‌های گشت و کنترل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در تبریز در خصوص روند آغاز به فعالیت اکیپ‌های گشت و کنترل گفت: در سال ۸۴ در جهت حفظ سفره‌های آب زیرزمینی طرح تعادل بخشی مطرح شد. هم‌زمان با اجرای این طرح در استان آذربایجان شرقی نیز مانند بقیه پروژه‌های تعادل بخشی اکیپ‌های گشت و بازرسی شروع به کار و فعالیت کرد.

وی افزود: در پانزدهمین نشست شورای عالی آب ادامه فعالیت این پروژه تصویب و مورد تأکید قرارگرفته است.

مدیر پروژه اکیپ‌های گشت و کنترل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی گفت: از ابتدای سال گذشته تاکنون تعداد یک هزار و ۵۷۱ چاه غیرمجاز در سطح استان آذربایجان شرقی شناسایی‌شده است.

اسماعیلی خاطرنشان کرد:: تعداد ۴۹۲ چاه غیرمجاز در حین حفر در استان شناسایی‌شده است که از این تعداد ۳۱۴ حلقه چاه سال گذشته شناسایی و متخلفان بازداشت‌شده‌اند و ۶۳۶ دستگاه ادوات حفاری نیز توقیف‌شده است.

وی افزود: در حالت کلی تاکنون تعداد ۵ هزار و ۲۸۶ حلقه چاه در سطح استان مسدود شده که از این تعداد یک هزار و ۴۰۰ حلقه چاه سال گذشته مسدود شده است که باید گفت این رقم در سطح کشور قابل‌توجه است.

اسماعیلی تعداد چاه‌های غیرمجاز پلمب شده را نیز ۲۶۵ حلقه چاه اعلام کرد و گفت: به چاه‌های پلمب شده فعلاً اجازه برداشت داده نمی‌شود تا حکم قطعی آن صادر گردد. در کنار این چاه‌ها، در سال گذشته ۳۲۹ حلقه چاه کشاورزی که اضافه برداشت کرده‌اند نیز پلمب و برق آن‌ها قطع‌شده است.

بنا به گفته وی از آب‌های زیرزمینی به‌عنوان یک منبع استراتژیک نام‌برده می‌شود آمار مربوط به سفره‌های آب زیرزمینی اهمیت این موضوع را نشان می‌دهد که به‌عنوان تنها منبع در دسترس برای مصارف انسانی مطرح هستند و از آن‌ها به‌عنوان منابع استراتژیک نام‌برده می‌شود، بنابراین لازم است مصرف و بهره‌برداری آن را مدیریت کنیم تا برای نسل‌های آینده میراث ارزشمندی به یادگار بگذاریم.

جمع‌آوری ۳۶۱ موتور پمپ‌ غیرمجاز در حاشیه رودخانه‌ها در سال‌جاری

مدیر پروژه اکیپ‌های گشت و کنترل در ادامه، مقابله با موتورپمپ‌های غیرمجاز را یکی دیگر از وظایف گشت‌های کنترل و نظارت اعلام کرد و افزود: طی سال گذشته ۱۸۳ حلقه موتورپمپ که به‌صورت غیرمجاز در حاشیه رودخانه‌ها اقدام به برداشت کرده بودند جمع‌آوری‌شده است که این رقم تا پایان مردادماه ۹۵ به ۳۶۱ موتورپمپ افزایش‌یافته است.

وی با اشاره به استقرار گشت‌های کنترل و نظارت در تمام شهرستان‌های استان خاطرنشان کرد: از سال ۸۴ هم‌زمان با آغاز به کار این پروژه هرسال ۲۰ اکیپ در شهرستان‌ها استقراریافته و با حمایت و پشتیبانی ستاد احیای دریاچه ارومیه تعداد اکیپ‌ها از سال ۹۳ به ۴۸ اکیپ افزایش‌یافته است.

بنا به گفته مدیر پروژه اکیپ‌های گشت و کنترل، حداقل یک اکیپ و حداکثر چهار اکیپ در شهرستان‌ها فعال‌اند که کارشناسان حقوقی، مأموران ماده ۳۰ و کارشناسان حفاظت و بهره داری آن‌ها را پشتیبانی می‌کنند.

وی با تبیین اهداف واحد گشت و کنترل تصریح کرد: حضور دائمی اکیپ‌های گشت و کنترل در دشت‌ها، تالاب‌ها، مسیل‌ها و رودخانه‌ها به جهت حفظ و حراست کمی و کیفی منابع و تأسیسات آب، به‌روز نگهداری اطلاعات و منابع آب زیرزمینی، افزایش اطلاعات عمومی افراد به‌ویژه کشاورزان در بخش اهمیت منابع آبی و نحوه استفاده بهینه از آب‌های زیرزمینی جزو مهم‌ترین اهداف واحدهای گشت و کنترل است.

اسماعیلی ادامه داد: واحدهای گشت و کنترل علاوه بر این‌که با تخلفات برخورد می‌کنند در خصوص اهمیت آب‌های زیرزمینی از طریق بروشور و صحبت‌های چهره به چهره در جهت اطلاع‌رسانی نیز فعالیت می‌کنند.

مدیر پروژه اکیپ‌های گشت و کنترل با اشاره به این‌که آب‌های زیرزمینی یک منبع استراتژیک است تصریح کرد: آب‌های زیرزمینی یک منبع استراتژیک است که حراست از آن در کشور ما جزو وظایف حاکمیتی وزارت نیرو است، حفاظت و نظارت مداوم بر برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی ضرورتی است انکارناپذیر که این کار به اکیپ‌های گشت و کنترل محول شده است و اگر این نظارت‌ها صورت نگیرد در آینده با بحران‌های جبران‌ناپذیر مواجه می‌شویم.

بنا به گفته اسماعیلی، افزایش جمعیت، خشک‌سالی و توسعه کشاورزی طی سال‌های اخیر باعث برداشت‌های بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی شده به‌گونه‌ای که حجم آب سفره‌های زیرزمینی با کاهش محسوس مواجه است. اگر وضعیت به همین روال ادامه داشته باشد در آینده خسارات جبران‌ناپذیری به سفره‌های آب زیرزمینی وارد می‌شود.

————————————

گفت‌وگو از: معصومه درخشان

————————————