شهرسـتان اسـکو یکـی از شهرسـتان‌های گردشـگری خطه آذربایجان است و با توجه به جاذبه‌های گردشگری خاص این منطقه، به نظر می‌رسد، این شهرستان پس از تبریز به عنوان نخستین مقصد گردشگری در “تبریز ۲۰۱۸” به گردشگران داخلی و خارجی باشد.

به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، شـهر اسـکو بـه عنـوان یکـی از قدیمـی‌تریـن شـهرهای آذربایجـان دارای پیشـینه تمدن، تاریخــی و فرهنگــی پربــار است، برای درک این حقیقت کهن‌تریــن مأخــذی کــه نــام اســکو (اســکویه) در آن آمــده کتیبــه ســارگن دوم شــاه آشــور است.

با این وجود، این شهرستان از دیربـاز بـه داشـتن فرهنـگ غنـی و تعـداد زیاد افـراد تحصیـل‌کرده، شهره عام و خاص است و گفته می‌شود شهرستان اسکو از نظـر باسـوادی در رتبـه اول اسـتان قـرار دارد.

اسکو؛ نخستین مقصد گردشگری تبریز ۲۰۱۸

بسیاری از کارشناسان و ناظران بر این باورند که دوران توسـعه شـهر و احـداث مـدارس نویـن در شـهر اسـکو نیز مربـوط بـه ۱۲۸۷شمسـی یعنـی دو سـال بعـد از انقـلاب مشـروطیت بـوده و سـابقه تحصیـل علـم و دانـش بـه سـبک جدیـد در ایـن شـهر بـه دوران مشـروطیت بـرمی‌گـردد.

از سویی با توجـه بـه آثـار و بقایـای باقیمانـده از مظاهـر عرفـان و تصـوف در اسـکو از قبیـل مقبـر‌ه‌ها بی‌شـمار، خانقاه‌هـا و بـراسـاس نوشـته‌های متـون تاریخـی و اسناد،بـرهمـگان روشـن می‌شـود کـه در ایـن خطه از دیـربـاز علـم عرفـان و تصـوف توسـعه و گسـترش داشـته و عرفـا و صوفیـان متعـددی از ایـن خطـه بـرخاسـته‌اند.

تبدیل اسکو به قطب گردشگری ملی و بین‌المللی ایران؛ چرا و چگونه؟

بـر اسـاس نوشـته تاریـخ حشـر و روضـه الاطهـار، مقبـره‌ ۳۶۰ تـن از مشـایخ و بـزرگان عرفـان، تصـوف و اولیـاء‌الله در شهرستان اسـکو وجـود داشـته اسـت کـه نشـان از اشـاعه عرفـان و تصـوف در زمان‌هـای گذشـته دارد و کلاً از فلسـفه اشـراق تاثیـر پذیرفتـه اسـت.

براســاس مطالعــات و بررســی‌های انجــام شــده در خصــوص آثــار و ابنیــه تاریخــی شهرســتان اســکو، تاکنــون نزدیک به ۱۵ اثــر تاریخــی در ســطح این شهرســتان شناســایی شـده‌اند.

در کنار موارد بیان شده، شهر اسـکو دارای مسـاجد مختلـف تاریخـی اسـت کـه بـه عنـوان مثـال مسـجد جامــع بــازار، جــزو ابنیــه تاریخــی اســت کــه تاریــخ آن ۶۳۳ هجــری و مربــوط بــه هلاکوخــان مغــول اســت. همچنیــن قلعــه تاریخــی آق‌گنبــد (هلاکــو) در جزیــره اسـلامی (شـاهی سـابق) واقـع شـده اسـت کـه یکـی از چنـد جزیـره بـزرگ دریاچـه ارومیـه و تنهـا جزیـره مسـکونی آن اسـت، قلعـه مورد نظـر برفـراز کوهی در ایـن جزیره اسـتقرار یافتـه و قبـر هلاکـو و دیگـر سـرداران مغـول در آنجاسـت.

از دیگر جاذبه گردشگری و توریستی این منطقه می‌توان به بقعـه سـلطان اسـامه بـن فرقـد در بـالای کـوه سـلطان‌داغی اشاره کرد کـه زیارتـگاه بسیاری از زائران به این مناطق و از جمله روسـتاییان و ایــلات منطقــه اســت کــه در ارتفــاع ۳ هزار و ۴۴۰متــری قــرار دارد.

ناگفته نماند ســلطان اســامه بــن فرقـه از سپهسـالاران معـروف اسـلام بـود کـه در جریـان لشکرکشـی سـپاه اسـلام بـه آذربایجـان در منطقـه اسـکو بـه شـهادت رسـیده اسـت هـمچنیـن بقعـه مضیـربـن عجیـل در روسـتای دیـزج اسـکو و مقبـره پسـر عمـوی حضـرت محمـد (ص) از دیگر مکان‌های جذب گردشگر داخلی و خارجی و توسعه صنعت توریسم در این منطقه می‌توان بیان کرد کـه سـالانه زائـران زیـادی از ایـن آرامـگاه‌ها دیـدن می‌کنند.

اسکو، در تب و تاب جهانی شدن

در هر حال شهرسـتان اسـکو غیـر از بناهای یاد شـده، بناهـای تاریخـی، گورسـتان‌های تاریخـی و زیارتگاه‌هـای تاریخـی زیـادی هم دارد که در صورت معرفی و شناساندن این آثار و بناها به گردشگران داخلی و خارجی به یقیین می‌توانند نقش‌ تعین‌کننده‌ای در تبدیل این شهرستان به عنوان قطب جدید گردشگری ملی و بین‌المللی ایران داشته باشند.

افزون بر آنچه گفته شد، جاذبه‌های طبیعی و گردشگری روستایی این منطقه از شـگفت‌انگیزترین گردشـگری دنیا به حساب می‌آید، از جملـه این جاذبه‌ها، روسـتای تاریخـی کنـدوان است کـه ایـن روسـتا در دامنه‌هـای سرسـبز کوهسـتان سـهند در دنبالـه دره ویدهـر (اسـکوچای) بــه طــرف ارتفاعــات ســهند قــرار گرفتــه اســت.

ایــن روســتای بی‌نظیــر و تاریخــی بـا معمـاری زیبا و طبیعـی (معمـاری صخـره‌ای) و وجـود آب معدنـی گـوارا بـا خاصیـت درمانـی از شـهرت و آوازه جهانـی برخـوردار اسـت.

در هر حال روسـتای کنـدوان بـا معمـاری بومـی صخـره‌ای از اهمیـت بالایی برخـوردار اسـت. ایـن روسـتا به سـبب ویژگـی معمـاری صخـره‌ای و بافـت مخصـوص آن در فهرسـت آثـار ملـی کشـور بـه ثبـت رسـیده اسـت.

کنـدوان یکی از سـه روسـتای صخـره‌ای جهـان بـوده و از جذابیت بی‌نظیـری برخـوردار اسـت. معمـاری روسـتای کنـدوان و جـاری بـودن زندگـی مـردم در قالــب بافــت قدیمــی، آن را بــه یــک روســتای بــی‌بدیــل در دنیــا تبدیــل کــرده اســت چــرا کــه در کاپادوکیــه ترکیــه و داکوتــای آمریــکا کســی زندگــی نمی‌کنــد.

اسکو، سرزمینی زیبا و جذاب برای گردشگران جهان

شهرسـتان اسـکو بـه دلیـل موقعیـت طبیعـی و اقلیمـی خـاص و وجـود روسـتاهای گردشــگری از موقعیــت منحصر‌به‌فــردی در زمینــه گردشــگری برخــوردار بــوده و سـالانه پذیـرای بالـغ بـر ۲ میلیـون نفـر گردشـگر داخلـی و خارجـی اسـت.

وجـود روسـتاهای عنصـرود، گنبـرف، سـرای و کنـدوان ایـن شهرسـتان را بـه یکـی از مقاصـد عمـده گردشـگری ملی و بین‌المللی تبدیـل کـرده اسـت.

در این میان با توجه به این همه جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی این شهرستان ایجـاد زیرسـاخت‌های گردشـگری در مناطـق هـدف گردشـگری ماننـد جزیـره اسـلامی، روسـتاهای عنصـرود و گنبـرف (بـه عنـوان قطـب تولیـد گل‌محمـدی) و بـه ویـژه در روسـتای کنـدوان و افزایـش مناطـق تفریحـی و رفاهـی در شـهر سـهند (بـه عنـوان شـهر سـرزیر جمعیتـی تبریـز) ضـروری اسـت.

از سـوی دیگـر هنرمنـدان ایـن شهرسـتان در بیش از ۲۰رشـته بـه تولیـد صنایـع‌دسـتی مشـغول هسـتند کـه در راسـتای افزایـش صـادرات غیرنفتـی، اشـتغال‌زایـی و افزایـش درآمـد مـردم و رونق گردشـگری شهرســتان تاثیــر بــه‌ســزایی دارد و برنامه‌ریــزی جامعــی را می‌طلبــد.

نسخه‌ای برای رونق صنعت توریسم در اسکو

همچنین برای توسعه صنعت گردشگری در این منطقه، در حـال حاضـر فرهنگسـرای بـزرگ سـهند، اردوگاه ملـی فرهنگـی- تربیتـی آموزش و پــرورش، مجتمــع رفاهــی تفریحــی (بــا امکانــات زمیــن اســب‌ســواری، رســتوران، لوناپــارک پیســت موتورســواری، پــارک شــادی پــارک، نانــوان و ســایت کارتینــگ و شــهرک صنایــع‌دســتی) و پــارک مینیاتــوری از جملــه پروژه‌هــای مهم و تاثیرگذار و در دســت اقــدام در این شهرستان است کــه بــا توجــه بــه ظرفیت‌های فراوان شهرســتان در زمینــه جـذب گردشـگر در بخش‌های مختلف، به نظر می‌رسد عـلاوه بـر تسـریع در اجـرای پروژه‌هـای مذکـور، اجـرای طرح‌هـا و پروژه‌هــای بیشــتر نیــز ضــروری اســت.

بر این اساس، برای تحقق و تبدیل شهرستان اسکو به قطب گردشگری (در سطح ملی و بین‌المللی) و در نهایت ثبت جهانی روستای تاریخی کندوان رسیدن به راهبردهای چون تسریع در روند ثبت جهانی روستای کندوان و کمک به کاربردی شـدن ظرفیت‌های پنهان گردشـگری این شهرستان بیش از هر زمان دیگر احساس می‌شود.

به عقیده متخصصان این عرصه، برای رسیدن به این راهبردها، باید به دنبال اهدافی چون ایجــاد و توســعه زیرســاخت‌های گردشــگری در چها روســتای هــدف گردشــگری شهرســتان، حفظ و ارتقاء صنایع‌دستی شهرستان، افزایش رونق اقتصادی با استفاده از رونق گردشگری، توسعه تبادلات فرهنگی از طریق ورود توریسم داخلی و خارجی به منطقه، افزایـش نشـاط اجتماعـی و بسـتری‌سـازی بـرای غنـی کـردن اوقـات فراغـت، ایجاد فرصت‌های شغلی جدید از طریق صنعت توریسم و توسعه و ایجاد فضای رفاهی، تفریحی و فرهنگی شهرستان رفت.

چگونه جاذبه های اسکو را «جهانی» کنیم؟

همچنین برای تبدیل این شهرستان به عنوان قطب جدید گردشگری در سطح ملی و بین‌المللی، اجرای سیاست‌های راهبردی چون مشــارکت دادن بخــش خصوصــی و به خصــوص شــهرداری‌ها در توســعه فضـای توریسـتی، احیای صنایع‌دستی بومی، برپایی نمایشگاه صنایع‌دستی در سطح ملی و بین‌المللی، توسعه زیرساخت‌های گردشگری روستاها، توسعه فضاهای تفریحی و فرهنگی و معرفی آثار تاریخی و فرهنگی شهرستان ضروری است.

بدون شک نباید فراموش کرد شهرسـتان اسـکو با توجه به ظرفیت‌هایی که در حوزه جذب گردشگر در بخش‌های مختلف داشته و در آینده نزدیک نیز با تکمیل برخی زیرساخت‌ها به آن افزوده خواهد شد همچنین بـه لحـاظ داشـتن مناطق طبیعی بکـر، سرسـبز و خـرم آب و هوای مناسـب، آثـار و ابنیه‌هـای تاریخـی و روسـتاهایی بـا معمـاری ویـژه، باغـات و مـزارع سرسـبز از تـوان بالقـوه‌ای بـرای توسـعه صنعـت توریسـم و گردشـگری در سطح ملی و بین‌المللی برخوردار اسـت.

از سوی دیگر، حال این پرسش مطرح می‌شود که شهرستان اسکو با این تاریخ، فرهنگ و تمدن درخشان و میراث غنی چگونه می‌خواهد خود را به عنوان قطب جدید گردشگری در سطح ملی و بین‌المللی مطرح سازد.

آیا در این زمینه زیرساخت‌های لازم و امکانات زیربنایی برای این شهرستان فراهم شده و یا باید منتظر این زیرساخت‌ها شد که قریب به یقین در روزهای نه چندان دور می‌توان آن را در قاب آینده ایران و جهان مشاهده کرد.

* نگارنده: موسی کاظم زاده