مرمت وبهسازی بازار تاریخی تبریز بحثی است که هرازگاهی توسط رسانه ها مطرح می شود و این روزها با آغاز شدن سال ۲۰۱۸ میلادی به این موضع بیشتر از پیش پرداخت می شود.

مدیریت و بهسازی بازار بر عهده چه کسی است؟ شاید اکثر رسانه هایی که شهرداری تبریز را مورد اتهام قرار می دهند از قوانین آثار ثبت ملی و ثبت جهانی اطلاع چندانی ندارند.
بازار تاریخی تبریز به عنوان بزرگترین بازار سرپوشیده زنده دنیا در مردادماه سال ۱۳۸۹ خورشیدی در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده است.
چندی پس از ثبت جهانی این اثر به دلیل نیاز این بنای عظیم تاریخی به مرمت و کمبود اعتبار اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصناف و کسبه بازار آستین بالا زدند و هزینه مرمت محل رزق و روزی شان را خودشان پرداخت کردند.
چرا که قانون شهری مانع ورود شهرداری به پروژه هایی است که مدیریت آن بر عهده شهرداری نیست.
وجه دادن به ارزش ها و تنوعات انسانی و ایجاد فضای گفت و گو بین ملل جهان و تلاش برای صلح جهانی، هدف و روح کنوانسیون های مختلف را نشان می دهد.
اهمیت و قوانین آثار ثبت شده جهانی
وقتی یک اثر در فهرست جهانی این سازمان ثبت می شود همه اعضای کنوانسیون متعهد هستند با مشارکت جهانی از آن مراقبت کنند.
کنوانسیون ۱۹۷۲ که ۱۹۱ کشور عضو آن هستند و ۱۰۳۱ اثر طبیعی، فرهنگی، ترکیبی و منظر فرهنگی از ۱۶۳ کشور در فهرست آن جای گرفته است، نشان دهنده اهمیت ارزش های بشری و شناخت بهتر تجربیات گذشته برای استفاده از خرد جمعی در مقیاس جهانی در جهت صلح و انتفال این ارزش ها به نسل های بعدی است.
کشورهای عضو کنوانسیون با همیاری در زمینه محافظت و مراقبت از میراث طبیعی و فرهنگی جهان، تعهد خود را در قبال حفظ میراث ما برای نسل های آینده تبیین می کنند.
اعتبار ناشی از پیوستن به کنوانسیون و داشتن محوطه هایی که در فهرست میراث جهانی ثبت شده اند، عاملی است که سبب افزایش توجه و آگاهی کشورهای عضو نسبت به حفاظت از این میراث می شود.
در این راستا تعامل و تبادل تجربیات جهانی به ویژه برای ارتقای سطح کارشناسی، اعزام کارشناس برای کمک به کشورها با درخواست کشورعضو و سایر کمک های مالی و فنی از جمله توافقات بین کشورهاست. حفاظت از این آثار در زمان جنگ به عنوان مکان های امن و معرفی حرفه ای و شایسته آثار به زبان های مختلف در کشورهای جهان که زمینه ساز شکل گیری مقاصد گردشگری مهم دنیا را موجب شده که معمولاً در اقتصاد کشورها نقش بسزایی دارد، از جمله نتایج مثبت و مهمی است که از این اتفاق مهم جهانی حاصل شده است.
مسئولیت نگهداری آثار ثبتی بر عهده کجاست؟
همانطور که در قانون آثار ثبتی آمده است مسئولیت مرمت و نگهداری از آثار تاریخی بر عهده سازمان مطبوع است نه شهرداری منطقه، و اگر شهرداری تبریز در آستانه تبریز ۲۰۱۸ به موضوع کف سازی بازار تاریخی تبریز ورود کرده به دلیل آماده ساختن تنها میراث جهانی زنده تبریز برای میزبانی از گردشگران تبریز است.
این یک جنبه موضوع در مرمت بازار تاریخی تبریز است و جنبه دیگر آن ثبت جهانی بودن یک اثر است، مادامی که یک اثر تاریخی به عنوان میراث جهانی به ثبت رسیده است یعنی آن اثر به تمامی انسان های دنیا فارغ از دین و نژاد و ملیت تعلق دارد و سازمان یونسکو و همه کشورهایی که عضو آن سازمان هستند در قبال یک اثر جهانی مسئولیت دارند و همچنین موظف هستند در نگهداری و حفظ آن کوشا باشند.
شاید این سوال پیش می آید که اگر سازمان جهانی یونسکو در قبال آثار ثبت جهانی مسئول است چرا اقدامی جهانی برای مرمت و نگهداری این اثر صورت نگرفته؟ بدیهی است که سازمان میراث فرهنگی باید رایزنی های لازم را برای دریافت بودجه از محل اعتبارات ملی و جهانی برای حفاظت و نگهداری آثار ثبت شده جهانی انجام دهد اما امروز با گذشت ۷ سال از برگزاری جشن ثبت جهانی به جز مرمتی که با هزینه کسبه بازار انجام شده کاری اساسی در این راستا صورت نگرفته است.
مسئولیت پایگاه بازار که اتفاقا محل آن هم در قلب بازار است چیست؟ آیا این پایگاه که زیر نظر مستقیم اداره کل میراث فرهنگی آذربایجان شرقی فعالیت می کند در قبال آسیب هایی که به این بنای تاریخی در نتیجه نگهداری نامناسب وارد می شود پاسخی دارد؟
صد البته که همه نهادهای شهری و حتی همه شهروندان تبریز به دور مرزبندی های مسئولیتی د ر قبال آثار تاریخی شهر خود مسئولیت دارند اما اینکه هر کجا کم می آوریم مدیریت شهری را نشانه بگیریم و او را متهم کنیم نظر می رسد رفتاری غیرحرفه ای و به دور از شان رسانه ای است.

————————-

نگارنده: ندا فرشباف