دعا کنید باد بیاید/ نفس کشیدن برای مردمان باغ شهر ایران آرزو شده است
اگر روزگاری آسمان کبود و گرفته زمستانی نشانه انتظار برای بارش برف و باران بود این روزها هر صبح که چشم‌مان به آسمان تیره مه گرفته می‌افتد، سمفونی تکراری ِهوای آلوده و وضعیت هشدار با قهوه‌ای رنگی‌هایش دهن‌کجی می‌کند.

به گزارش  پایگاه خبری تحلیلی بامدادتبریزبه نقل از فارس، کارشناسان و مجامع زیست محیطی در عرصه‌های جهانی به این نتیجه رسیده‌اند که در پیش گرفتن راه‌های موثر حمایت از محیط زیست و منابع طبیعی امری اجتناب‌ناپذیر و حیاتی است. کلید اصلی موفقیت در تثبیت اقلیم زمین، کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی است.    

باتوجه به بحران‌هایی که در طی سده گذشته از طریق انتشار مواد آلوده کننده در محیط زیست بوجود آمده، مبارزه برای داشتن هوای تمیزتر در چند دهه اخیر همه گیر شده است و این مبارزه بصورت یک واقعیت بین‌المللی ظاهر گردیده، زیرا هوا مرزهای بین‌المللی را به رسمیت نمی‌شناسد و هیچ کس در مقابل تهاجم هوای آلوده ایمن نیست. در شرایط کنونی مسئله اصلی به شهرهای عمده و پرجمعیت و مناطق شهری مربوط می‌شود.

کارشناسان و مجامع زیست محیطی در عرصه‌های جهانی به این نتیجه رسیده‌اند که در پیش گرفتن راه‌های موثر حمایت از محیط زیست و منابع طبیعی امری اجتناب ناپذیر و حیاتی است. رمز و کلید اصلی موفقیت در تثبیت اقلیم زمین، کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی است.

آلودگی هوا این روزها آنقدر تکراری شده است که کسی حوصله بحث نداشته نباشد تا وقتی بگذارد این سطرها را بخواند، اما چاره‌ای نیست؛ باید آنقدر گفت و نوشت تا شاید به کسی بر بخورد و تصمیم بگیرد که برای این معضل به فکر چاره باشد.

البته درست است که همیشه از قدیم گفته‌اند یک‌دست صدا ندارد. آلودگی هوا از دردسرهای زندگی مدرن و شهری در دنیای امروز است. روزانه هزاران دستگاه خودرو در کشور تولید می‌شود که معمولا نخستین مقصد آنها نیز پمپ‌های بنزین است. باک خودروها پر می‌شود از بنزین و این خیابان‌های نحیف و کم ظرفیت شهر هستند که در مرحله بعد تبدیل می‌شوند به جولانگاه خودروها. موتورسیکلت‌ها هم درمیان خودروها ویراژ می‌دهند. خانه‌ها هم که مجهز به انواع تجهیزات حرارتی گازسوز و گازوئیل سوز هستند. کارخانه‌های اطراف شهر هم که با قدرت تمام کار می‌کنند. اینها برخی از دلایل آلایندگی هوای شهرها هستند که در روزهای سرد سال و بروز پدیده وارونگی هوا، دردسرساز می‌شوند. نفس شهر می‌گیرد و ایضاً نفس مردمان. گویا کسی هم به فکر چاره نیست.

تا همین سه دهه پیش آلودگی هوای شهر تبریز چندان جدی نبود. متهم اصلی آلودگی‌های جزئی هم چند کارخانه دودزای خارج از شهر بود.

اما در حال حاضر، همه مردم آذربایجان و به‌ویژه شهر تبریز که همگان آن را به‌عنوان باغ شهر می‌شناسیم، تجربه تلخ تنفس در هوای آلوده را با ریه‌های خسته خویش احساس می‌کنند.

تبریز که روزگاری باغ شهر بود نه تنها از آن روزها دیگر چیزی باقی نمانده بلکه در گرداب آلودگی هوا نیز گرفتار شده است.

این کلانشهر از یک سو به جهت داشتن کارخانه های متعدد و از سوی دیگر با افزایش جمعیت در طول سالیان و تعداد خودروها و همچنین معضل دریاچه ارومیه در همسایگی خود با معضل آلودگی هوا به طور جدی روبه رو شده به طوریکه جزو آلوده‌ترین شهرهای کشور محسوب می‌شود. 

از آلودگی هوا چه میدانیم ؟

سالیانه ۳ میلیون نفر در اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند که ۹۰ درصد آنان در کشورهای توسعه یافته هستند. در بعضی کشورها تعداد افرادی که در اثر همین عامل جان خود را از دست می دهند بیشتر از قربانیان سوانح رانندگی است. این مرگ و میر بطور خاص مربوط به آسم، برونشیت – تنگی نفس و حملات قلبی و آلرژی‌های مختلف تنفسی است.

تعریف آلودگی هوا

آلودگی هوا به وجود هر ماده ای در هوا که میتواند برای انسان یا محیط او مضر باشد اطلاق می گردد. آلاینده ها ممکن است طبیعی و یا ساخته دست بشر باشند و ممکن است به اشکال مختلف ذرات جامد یا قطرات مایع یا گاز باشند که بالغ بر ۱۸۰ آلاینده هستند.

منابع انتشار آلاینده های هوا:

منابع آلوده کننده هوا به دو قسمت طبیعی و مصنوعی تقسیم بندی می شود.

۱- منابع طبیعی

– فعالیت های آتشفشانها و آتش سوزی جنگل‌ها

– گرد و غبار طبیعی

– دود و مونواکسید کربن ناشی  از آتش سوزی‌ها

– گاز رادون ناشی از کانی های زمین

– درختان کاج که ترکیبات آلی را از خود متصاعد می کنند.

۲- منابع مصنوعی

وسایل نقلیه موتوری مشکلی اساسی هستند که دی اکسید نیتروژن که مهمترین آلوده کننده هوا است را تولید می‌کنند .سایر منابع مصنوعی آلوده کننده هوا عبارتند  زغال سنگ سوزها، صنایع مختلف آلودگی‌های ناشی از سوزاندن بقایای کشاورزی و …

آلاینده‌های هوا:

ترکیبات آلوده کننده هوا به دو قسمت گازها و ذرات جامد تقسیم می‌شوند:

۱- ذرات جامد:

ذرات کوچک و جامد براساس اندازه تقسیم می شوند و عبارتند از: pm10  و pm2/5 . دسته اول  ذراتی که دارای قطر کمتر از ۱۰ میکرومتر هستند و دسته دوم ذراتی که  دارای قطر کمتر از ۵/۲ میکرومتر هستند . ذرات با قطر کمتر از ۵/۲ میکرومتر برای سلامتی زیانبارترند .

۲- گازها:

شامل مونواکسید کربن ، دی اکسید نیتروژن ، دی اکسید گوگرد ، هیدروکربن‌ها، ازن و … می باشند.

آلودگی هوا در منازل:

دی اکسید کربن یک گاز آلوده کننده هوا نیست ولی همواره به عنوان یک عامل مهم در بررسی کیفیت هوای منازل مورد توجه قرار گرفته است و به عنوان شاخص کیفیت هوا لحاظ می شود. افرادیکه در معرض این هوا قرار می گیرند ، دچار خستگی – عدم رضایت و عدم تمرکز می گردند. مواد و مصالح ساختمانی مثل رنگ ها بخصوص رنگهای با ترکیبات سربی، حشره‌کش‌ها و اسپری فرمالدئیـــد نیز می‌توانند باعث آلودگی هوا در منازل گردد.

حفاظت با آلودگی هوا:

در روزهایی که اخبار و رادیو تلویزیون و روزنامه ها هوا را در شرایط  بحرانی اعلام می کنند این خبر به شما کمک می کند که خود را از آلودگی هوا محافظت کنید. AQI  ( یا شاخص کیفیت هوا ) یک شاخص برای گزارش کیفیت هوای روزانه می باشد . AQI با اندازه گیری آلاینده هایی چون ازن، منواکسید کربن ، دی اکسید گوگرد و دی‌اکسید نیتروژن و گردوغبار ( ذرات معلق ۱۰-Pm ) محاسبه می شود.

وضعیت شاخص استاندارد آلودگی(PS.I)

پاک ۵۰-۰

سالم ۱۰۰-۵۰

ناسالم ۲۰۰-۱۰۰

بسیار ناسالم ۳۰۰-۲۰۰

خطرناک ۳۰۰ 

تقاضای سفرهای درون‌شهری در تبریز باید مدیریت شود

استاندار آذربایجان‌شرقی با اشاره به آلودگی شدید هوای تبریز و چند شهر اقماری این شهرستان، از شهروندان درخواست کرد برای کاهش میزان آلاینده‌ها از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنند.

پورمحمدی با تاکید بر اینکه اقدامات لازم برای کاهش آلودگی هوا باید از سوی دستگاه‌های مسئول جدی گرفته شود، یادآوری کرد: سلامت مردم مهم‌ تر از هر  مساله ای است و اجرای بی‌کم‌ و کاست قوانین مربوط به آلاینده‌ها لازم و ضروری است.

وی استفاده از حمل‌ و نقل عمومی را بسیار مهم خواند و اضافه کرد: این موضوع باید به یک فرهنگ عمومی تبدیل شود که تحقق آن نیازمند آموزش و توجیه افکار عمومی نسبت به فواید حمل‌ و نقل عمومی است.

پورمحمدی با اشاره به اینکه تقاضای سفرهای درون‌شهری در تبریز باید مدیریت شود، گفت: طرح‌های مرتبط در این زمینه از جمله طرح تردد خودروهای زوج و فرد و محدوده LEZ به ویژه در نیمه دوم سال که همواره با مسأله آلودگی هوا مواجه هستیم، باید با جدیت اجرا شوند.

وی صنایع و کارخانه‌ها را دومین عامل آلایندگی هوا بعد از وسایط نقلیه در تبریز دانست و افزود: ضمن پایش‌های جدی و مستمر وضعیت صنایع از سوی دستگاه‌های مسئول، خود صنایع نیز باید نسبت به استفاده از روش‌های جدید کاهش آلایندگی اقدام کنند.

استاندار  آذربایجان شرقی ادامه داد: عوارض مربوط به آلایندگی صنایع باید صرف اقداماتی نظیر توسعه فضای سبز و توسعه ناوگان حمل‌ و نقل عمومی شود.

پورمحمدی با اشاره به کاهش تعداد روزهای ناسالم شهر تبریز نسبت به سال‌های گذشته، اظهار داشت: به طور قطع با کنترل شرایط و اجرای طرح‌های مربوط به کاهش آلودگی هوا، در آینده وضعیت بهتری خواهیم داشت.

۷۰ درصد آلودگی هوای تبریز مربوط به خودروها است

مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی با اشاره به چالش‌های زیست‌ محیطی استان گفت:  ٧۴ درصد آلودگى هواى تبریز از محل تردد خودروها در سطح شهر، ٢١ درصد از سوی صنایع و پنج درصد از منبع تجارى و مسکونى است.

قاسمی بر ضرورت استفاده از حمل و نقل عمومی در شهر تاکید داشت و ادامه داد: باید کودکان و بیماران قلبی و ریوی از حضور در مکان های باز خودداری کنند و مردم نیز از خودروهای شخصی استفاده نکنند تا همچون چند روز گذشته وضعیت هوا به وضعیت سالم برسد. امیدواریم شهروندان با رعایت نکات زیست محیطی و استفاده نکردن از خودروهای شخصی درجهت کاهش شاخص آلودگی هوای تبریز گام بردارند.

او افزود: براساس شاخص آلودگی هوا، این شاخص از صفر تا ۵۰ هوای پاک، ۵۱ تا ۱۰۰ هوای سالم، ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای عموم، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم، ۳۰۱ تا ۵۰۰ خطرناک است.

شاخص کیفی هوا (AQI) یا شاخص آلودگی هوا (PSI) معیاری است که غلظت ترکیبات مختلف آلاینده موجود در هوا نظیر منوکسید کربن، دی اکسیدگوگرد، ترکیبات نیتروژن‌دار، ازون و ذرات معلق (ذرات کوچک‌تر از ۱۰ میکرومتر و ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرومتر) را که دارای حدود مجاز متفاوت با واحدهای مختلف هستند، تبدیل به یک عدد بدون واحد کرده و وضعیت آلودگی هوا را سطوح مختلف نمایش می‌دهد.

 ۹۲ درصد منابع آلاینده تبریز سهم منابع متحرک است

لیلا خازنی عضو هیات علمی دانشگاه تبریز در خصوص این طرح یادآور شد: این طرح به صورت همزمان در ۹ کلان‌‌شهر اجرا می‌شود.

وی ادامه داد: در تبریز، دانشگاه تبریز با همکاری دانشگاه تهران مسوول پژوهش فهرست انتشار آلاینده‌های این شهر شده است.

خازنی بیان داشت: سامانه انتشار آلاینده‌‌ها آماده بوده و به‌زودی توسط سازمان محیط زیست کشور بهره‌‌برداری می‌شود.

عضو هیات علمی دانشگاه تبریز با بیان اینکه در همه جای دنیا برای کنترل آلاینده‌ها، فهرست انتشار آلاینده‌ها برای مدیریت منابع آلاینده تدوین می‌شود، گفت: این فهرست با اطلاعات دقیق در اختیار مسوولان مربوطه قرار خواهد گرفت.

وی با بیان اینکه ۹ مرکز آلاینده در این طرح برای تبریز در نظر گرفته شده، فرودگاه، ترافیک، خانه‌ها، صنایع، نیروگاه، پالایشگاه، پتروشیمی را از جمله این مراکز در تبریز بیان کرد.

خازنی با اشاره به اینکه ۹۲ درصد منابع آلاینده تبریز سهم منابع متحرک است، گفت: سیمان جزو آلاینده‌‌های صنایع است اما به تنهایی چند برابر صنایع دیگر تولید آلایندگی دارد.
 

۷۴ درصد آلایندگی متحرک تبریز مربوط به خودرو‌های شخصی است 

لیلا خازنی با بیان اینکه ۷۴ درصد آلایندگی متحرک تبریز مربوط به خودرو‌های شخصی است، اذعان داشت: سهم ترافیک در تولید آلایندگی‌های متحرک بالا است.

وی با اشاره به تاثیر بسیار بالای فرهنگ‌ جامعه در انتشار آلاینده‌‌ها افزود: فرهنگ استفاده از ناوگان عمومی و پیاده در تبریز پایین است و این عامل موجب وجود آلایندگی ۷۲ درصدی خودروهای شخصی در منابع آلاینده متحرک شهر می‌باشد.
 

۳.۵ میلیون سفر روزانه در تبریز انجام می‌شود 

عضو هیات علمی دانشگاه تبریز با اشاره به اینکه ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار سفر روزانه در تبریز انجام می‌شود، گفت: نبود زیرساخت‌های مناسب برای استفاده از ناوگان عمومی موجب کاهش استفاده از این ناوگان می‌شود.

خازنی در ادامه به تاثیر منفی تاکسی‌های اینترنتی در آلایندگی تبریز گفت: این تاکسی‌ها موجب افزایش خودروهای تک سرنشین و دو سرنشین در شهر شده و موجب ایجاد ترافیک و آلایندگی بیشتر در شهر می‌شود.
 

روزانه ۱۵۰ هزار سفر از طریق تاکسی‌های اینترنتی در تبریز انجام می‌شود

وی با بیان اینکه روزانه ۱۵۰ هزار سفر از طریق تاکسی های اینترنتی در تبریز انجام می‌شود این آمار را موجب افزایش آلایندگی به دلیل تک سرنشین و دو سرنشین بودن آنها دانست.

لیلا خازنی با بیان اینکه تهران پنج برابر تبریز جمعیت دارد اما تناژ آلایندگی آن ۲/۵ برابر تبریز است، ابراز کرد: خودروهای شخصی تبریز دو برابر خودروهای شخصی در تهران موجب آلایندگی هوا در این شهر می‌شود‌.

وی با اشاره به اجرای طرح زوج و فرد در تبریز گفت: اگر طرح زوج و فرد در شهر اجرا می‌شود و موجب ایجاد محدودیت برای مردم می‌شود، باید متناسب با آن حمل و نقل عمومی نیز گسترش یابد.

خازنی  با بیان اینکه گسترش فرهنگ استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی موجب کاهش ۵۸ درصدی آلودگی هوای متحرک تبریز خواهد شد، خاطرنشان ساخت: با افزایش و توانمندسازی حمل و نقل عمومی می‌توان آلودگی هوای تبریز را کاهش داد.
وی گفت: نگاه توسعه محور در تمام ابعاد شهر سازی باید لحاظ شود.

هوای پاک این روزها تبدیل به خاطره‌ای قدیمی در خاطر ما بدل شده که شاید با ادامه روند فعلی طی سال‌های آینده علاوه برای فراموش کردن رنگ آبی آسمان، با معضلات بیشتری مثل بیماری‌های ناشی از این روزهای مه آلود رو به رو شویم.

مسؤولان این روزها دست به دعا شدند تا با وزش باد و ورود سامانه بارشی آلودگی هوا کاهش یابد در حقیقت به غیر از تعطیلی مدارس کاری از دست شان بر نمی‌آید.نفس