آن وقت‌ها، روزی فقط یک هواپیما از تهران به تبریز می‌آمد که اهالی محله‌ی ما آن را «ساعت دورد طیاره‌سی» می‌گفتند و چون بسیاری از مردم ساعت نداشتند،‌ با پیدا شدن سر و کله‌ی آن هواپیما می‌فهمیدند که ساعت چهار بعدازظهر است. البته کسی فکر نمی‌کرد که هواپیما هم ممکن است تأخیر داشته باشد.

چند نفر پیرمرد که در دوران جوانی به آن سوی ارس رفته و عملگی کرده بودند و یا «مهاجر» نامیده می‌شدند، هواپیما را «اگری (آیری) پالان» می‌نامیدند. عده‌ای هم به آن «بالون» می‌گفتند. ولی نام در میان اکثریت «طیاره» بود.

در مورد «بالون» یا «طیاره» در میان عوام نیز ترانه‌های عامیانه‌ای ساخته شده بود که بیشتر بچه‌های قالی‌باف آن‌ها را می‌خواندند. ترانه‌هایی از قبیل:

گوی‌ده بالونون پنجره‌سی وار

جوت دولانماغین منظره‌سی وار

بیر جوت… شدن اوچ آی جلسی وار

گل منی آپار، بالا سروان

ائویمیزه یئتیر، سنه قوربان

و یا:

گوی‌ده بالون یان وئریر

تهرانی نشان وئریر

بو ایامین قیزلاری

اوغلان دئییر، جان وئریر

و چیزهایی از این قبیل.

پسربچه‌ی هشت ساله‌ای به نام «ابراهیم» هر زمان که طیاره را می‌دید، می‌گفت: «این‌ها را در خارجه پسرهای هم‌سن و سال من می‌سازند.»

یک‌بار که دلیل ادعایش را پرسیدیم، گفت که پدرش همیشه در خانه می‌گوید که در خارجه پسرهای هفت ـ هشت ساله طیاره می‌سازند و در کشور ما، انگلیسی‌ها و شاه پهلوی‌ها نمی‌گذارند که علم و صنعت پیشرفت بکند و همه را عوام نگاه می‌دارند.

در آن سال‌ها، اکثریت مردم بی‌سواد بودند و کم‌تر کسی روزنامه می‌خواند. رادیو هم در بسیاری از خانه‌ها وجود نداشت و به همین دلیل، طیاره تبدیل به وسیله‌ی اطلاع‌رسانی شده بود. هر وقت که می‌خواستند خبر یا موضوعی را به اطلاع مردم برسانند، آن را روی تعداد زیادی کاغذ چاپ می‌کردند و یک طیاره‌ی کوچک به هوا برمی‌خاست و کاغذها را پایین می‌ریخت.

«میتووچی آقا رسول» در کاروانسرا کار می‌کرد. او از جمله کسانی بود که نسبت به هواپیماهایی که در غیر از ساعت چهار بعدازظهر در آسمان تبریز پرواز می‌کردند حساسیت داشت. هر زمان که صدای چنین هواپیماهایی به گوش می‌رسید، «آقا رسول» کارش را زمین می‌گذاشت، به حیاط کاروانسرا می‌آمد، دست راستش را سایبان چشمانش می‌کرد و به تعقیب رد طیاره می‌پرداخت. اهالی محله عقیده داشتند که او همیشه چشم به راه است که ببیند چه زمانی بلشویک‌های روس می‌آیند!

در محله‌ی ما هم تعدادی افراد به عضویت یا هواداری یک حزب طرفدار شوروی سوسیالیستی (سابق) معروف بودند. ولی سه نفر از آن‌ها معروفیت بیشتری در این مورد داشتند، طوری که اهالی محله سر به سر آن‌ها می‌گذاشتند و برایشان متلک کوک می‌کردند و می‌گفتند که این‌ها هر روز صبح، پیش از طلوع آفتاب به «پل منجم» می‌روند و از آنجا چشم به مسیر «آجی کورپوسو» می‌دوزند که ببینند روس‌های کمونیست کی از راه می‌رسند!

در این میان، ما هم از تولید طیاره غافل نبودیم. صفحات وسط دفترهای ۴۰ برگی را می‌کندیم و هواپیما درست می‌کردیم و در مدرسه و کوچه به پرواز درمی‌آوردیم که البته کتک‌های مربوطه را هم از دست معلم، ناظم و پدر می‌خوردیم.