آذربایجان ادبیاتیندا «طنز» فورماسی، ان چتین، ان تهلوکه‌لی مسئله‌لردن‌دیر. هم جان قورخوسو وار، هم وجدان قورخوسو.
نهایت اینجه‌لیک و دقّت طلب ائدیرکی طنز یازان شاعر، شعری ایله خلقی آغلاتدیغی حالدا گولدوروب، تأثیرگذار اولسون. بونودا بیلیریک‌کی آغلاتماق ال وئریشلی‌دیر، آمما دوداقلاردا سئوینج یاراتماق قدرتلی طبع و ده‌رین فیکیر ایسته‌ییر.
طنز، هجو، لطیفه و فکاهی‌نین عکسینه اولاراق، اؤز مخاطبین یئره گوپسه‌مک ایسته‌میر، بلکه اونو غفلت رؤیاسیندان آییلتماغا چالیشیر.
آتا ـ بابالار دئمیشکن: «طنز یاری هَنَک، یاری ده‌گنک‌دیر». طنّاز شاعر، ماهر بیر جرّاحا چوخ اوخشاییر کی، علّت‌لی یئری سؤکور، سونرا اونا مرهم قویوب ساغلام ائدیر.
بو ساحه‌یه قدم قویان ناز و نعمت‌له حیات سوروب، کئف رؤیاسی ایچره جومانا گلمه‌ییب. بلکه فشار چکمیش و محرومیّت گؤرموش بیر انسانین داورانیشینا و حیاتینا اویغون‌دور.
«حمید آرش» کی بو فشارلاری و محرومیّت‌لری یاخیندان تجربه و لمس ائتمیشدی، بو تهلوکه‌لی مئیدانا قاتیلدی. حیات بویو قان اوددو، لاکین قامتی حاکیملر و امیرلر قارشیسیندا اگیلمه‌دی. گئجه ـ گوندوز روزنامه‌لره مقاله ـ شعر یازدی، یاتمیش‌لارین قولاغینا انتباه اذانی وئردی. جامعه‌نین دردین و یئترسیزلیگین قلمی ایله ماهر رسّام کیمی، نظرلرده نو‌ماییش ائتدیردی.
حمید آرش واقف، سوادلی بیر انسان ایدی، تعریف‌دن نیفرت ائدیب، مدّاح شاعرلری تنقید آتشینه توتوردو، نه مقام گؤزله‌ییردی، نه دارائیت حسرتی چکیردی.
مدح دئییب، سکّه آلان بیر پارا شاعرلری، ادبی محفل‌لرده و انجمن‌لرده، واهمه‌سیز، صراحتله تنقید ائدر اونلارا نیفرتله باخیردی و دئییردی:
سکّه وئـریـرلـر مـدام، جایـزه گؤیدن یاغیر
سن یولون اؤیره‌ن فقط، بیل کی طریقت نه‌دیر؟
ائـت قلمـی دستمـال جوهری ده بـوللویاغ
یـاغلا مقام اهلینی، گؤستـر ارادت نه‌دیـر؟
آرش، حتّی تحمیلی حربده گؤروردو، آچیلان بومبالار نئجه مدنیّت سرایلارین محو ائدیر و نئجه قانلی ـ وجدانلی انسانلار قارا تورپاقلارا گومدورورلار، و یئنه موشاهیده ائدیردی کی نئجه مدّاح شاعرلر بو پارتلایشین سسین دینله‌مه‌ییب، آغ بوخاقدان، آل یاناقدان یازیرلار، اوره‌یی درده گلیب بئله فریادی اوجالردی:
اعتباردان دوشدو شاعرلیک‌له، عاشق‌لیک بوگون
تحویـل آلمیـر بنده‌نی، بیر نازلی جئیران نئیله‌ییم؟
آز ـ چوخ ایندی کئف‌لری سازدیر، فقط مدّاح‌لارین
سنده دستمال یوخدور آرش، اؤل آجیندان نئیله‌ییم؟
او، بیر عدّه جوانلاری موشاهیده ائدیردی کی، چوخ استعدادلی، بیلیک‌لی اولدوقدا، بئکار، آواره و سرگردان دولانیب حیاتدان عمومیتله ناراضی‌دیرلار. ائولنمک واختی گلیب چاتیب، لاکن ائولنمک وسایلی چاتماییب. بو اورک آجیشدیران دوروم آرش ـ ین قلبینه اود ووروب سؤیله‌ییردی:
بیر جوان ایش تاپماییر، ائولنمه‌ییر، یــوخدور ائوی
اوز قویوب اورمانلار ایچره (تارزان) اولسون ـ اولماسین؟
آرش، میرزه‌علی‌اکبر صابر و شبسترلی میرزه‌علی معجزین خلف داوامچیلاریندان‌دیر و هر ایکی طنّاز شاعردن دورلو تأثیرلر آلیب، بو زمین ده صراحتله سؤیله‌ییر:
شعریمه وئردی نظام «معجز» او تایدان «صابر»
بـونلارا دوز مُرید اولمـاقلا نظامیم قالاجاق
آرش میرزه‌علی معجز کیمی شعرلرین غزل‌ایله باشلاییر، چون بو فورما شعر زنگین و رنگین فورمالاردان‌دیر، هر اوخوجونو شعرلرین اوّلدن آخیرا دک تشویق و تحریص ائله‌ییر، شاعریمیز بو تلاشدادیر کی ممکون قده‌ری طنزه اویغون قافیه، ردیف‌لردن فایدالانسین مثلاً:
آی نازلی یار، جانیم سنه قوربان موقّتی
اصلاً فدا اولا سنه یوز جـان موقّتی
او حساسیّت و آلرژی اثرینده آغیر خسته‌لیگه و قلب یئترسیزلیگینه اوغرادی و اؤز اؤلومون دوشونوردو. ائله بو دوشونجه اونون شعرلرینه‌ده کؤلگه سالیب، بو بیت‌لری دقّت یئتیره‌ک
اگر میرزه علی‌اکبر صابر:
نه غم اوغراتسادا بیر گون منی افنایه زامان
من گئدرسم سه مرامیم یئنه دونیادا دورار
آرش‌ده:
من جهاندان گئدر اولسام، یئنه نامیم قالاجاق
حق سئوه‌ر دیللر ـ آغیزلاردا کلامیم قالاجاق
مــرامیم انسانیــن آزادلیغــی، حریّتی‌دیــر
من اؤزوم تورپاغا گئدسمده، مرامیم قالاجاق
آیری بیر شعرینده بئله قئیدی گؤرونور:
فیکر ائتمه دوشر ائل خطره، بنده‌کی گئتدیم
یـا توش گلر عقرب قمره، بنده کی گئتدیم
نه قدر شاعرین، عالیمین حیاتی وار، بیرکس قدردان و مهربان ده‌ییل ـ ائله‌کی دونیاسین ده‌گیشدی اوندا حئیف، افسوس لغتلری رایج اولار، مجلسلر قورولار، ماتمکده‌لر برپا اولار، اؤلو سئوه‌نلر باشا چالیب، سینه داغلارلار. آرش بو اوُلچوده اولانلاری بئله تنقید آتشینه توتور:
ایندی دیری‌یم، ائوده ـ ائشیکده سایانیم یوخ
آنجـاق قـولاق آس بو خبره بنده‌کی گئتدیم
یا آیری بر یئرده نانکورلاری بئله هده‌له‌ییر:
منیـم یاسیمدا نه زیور، نه‌ده زر آغلایاجاق
نه یاسلانیب منه، اصغر نه افسر آغلایاجاق
بو شانس‌له بیلیرم آرش اولسه، قیشدا اؤلر
سویوق ووروب، مزار اوسته گلنلر آغلایاجاق
آرش ـ ین سیاست عالمینه و سیاستچی‌لره خوش نظری گؤرونمه‌ییر.
او، بو نتیجه‌یه چاتیب کی، سیاست آتا ـ آنا، قارداش ـ باجی تانیماز. سیاست آوادانلیقلاری ویرانه‌لیگه چئویره‌ر. سیاست‌ده، آتا بالاسینی گؤزلرین چیخاردار، اوغول آتاسین اؤلدورر. ائله بو سیاق اوزره دئییردی:
سیاست اهلی گونده، اللی‌مین رنگه بویار خلقی
ولی ظاهرده باخسان هئچ بیرینده بیر (تیان) یوخدور
بو آیلیقلارلا تاپسان بیر یاوان سنگگ سئوین، دینمه
سنه آی کارمند اوغلان (بیات اصفهان) یوخدور.
آرش گؤرکملی، دونیا گؤروشلو شاعرلرین جدّی شعرلرینه طنز ـ انتقادی نظیره‌لر یازیب، طنزی اوستون پایه‌یه یوکسلدیب‌دیر
بورادا نئچه اؤرنک وئرمک، ائله‌ده یئرسیز اولماز.
اوستاد شهریار:
اولـدوز سایاراق گؤزله‌میشم هر گئجه یاری
گئج گلمه‌ده‌دیر یار، یئنه اولموش گئجه یاری
حمید آرش:
اولدوزلا ایشیم یـوخ سایـارام بنـده دولاری
سایدیقجا توکنمز، یئنه اولموش گئجه یاری
آرش‌ده دوروب بـانلاسا، تئز خیخلا، سسین کس
قینقیت گئده، آلچاقدیر اونون چونکی دیواری
شبسترلی میرزه‌علی معجز:
تـؤکنده ایستکـانه چـای خالداری سنی تاری
فراموش ائیله‌مه عشّاق غمخواری، سنی تاری
حمید آرش
گؤتورای مطرب طنّاز اله تاری، سنی تـاری
بیزه شادلیقلا صبح ائت بو شب تاری، سنی تاری
سیّدعظیم شیروانی:
دوستلار! من گؤره‌ن او دلبر زیبا کیم ایدی؟
داغیـدان گول اوزونه زلف چلیپا کیم ایدی؟
حمید آرش:
او کی عشقینده منی ائیله‌دی رسوا کیم ایدی؟
منی مجنون ائدیب، اولدو اؤزو لیلا کیم ایدی؟
اوستاد شهریار:
اذن وئر، توی گئجه‌سی، منده سنه دایه گلیم
ال قــاتاندا سنــه مشاطّه تـامـاشایه گلیـم
حمید آرش:
اذن وئـر، منده سنیله بیر اروپــایه گلیم
گز ـ دولان هر طرفی، منده سنه، سایه گلیم
رحمتلی شاعریمیز، شیرازلی خواجه حافظ‌دن بیر پارا استقبال ائدیب و «مَلمع» فورماسینا سالیب‌کی، آنترسان و ابتکارلی ایشلردن‌دیر.
بوندان آرتیق آرش ـ ین شعرلریندن تانیق گتیرمه‌یه نیاز یوخدور، چون اونون شعرلری بیر ـ بیریندن گؤرکملی، رنگارنگ و اوره‌ک اوخشایان‌دیر. لاکین گره‌کلی گؤرونور کی، بو دویغولو شاعری قیسا صورتده اوخوجولارا تانیتدیریب، روحونون شادلیغین اولو تانریدان دیله‌یک:
حمید آرش آزاد گونش ایل ۱۳۲۷ ده قهرمان بئجه‌رن و ادب‌پرور «تبریز» دییاریندا ایشیق دونیایا گؤز آچدی. تبریزده تحصیل ائدیب «دهخدا» مدرسه‌سیندن دیپلم و تبریز اونیورسیته‌سیندن «فوق دیپلم» آلماغا موفق اولوب.
۱۳۵۳ـ جو ایللرده معلّم‌لیک وظیفه‌سین باشلاییب. بیر مدّت‌دن سونرا معلّم‌لیکدن ال چکیب، یازیچی عنوانیله محلّی روزنامه‌لرده مقاله یازماغا باشلاییب.
اوّل‌لر فارسجا شعرلر و مطلب‌لر یازیردی سونرا تورکجه‌ده اثرلر یاراتدی کی، خلقین نظرین آرتیق اؤزونه جلب ائتدی. او، حیاتی اوچ زاددا خلاصه ائدیردی: شانلی وطن آذربایجان، شیرین دوغما آنا دیلی و وطنین افتخارلی تاریخی و تاریخی کئچمیشی. نه یازیق کی، بو احساسلی، سوادلی و مهربان شخصیّت مردادین ۲۳ گونو ۱۳۸۹ دا حیاتدان گؤز یومدو، اجل کروانینا قاتیلدی، جانسیز جسدی عظیم مشایعت‌له تبریزده هنرمندان بؤلومونده تورپاغا تاپشیریلدی. روحو شاد.
ادبیات خادیمی: یحیی. شیدا
برجسب : | ايميل: news@.ir | شماره پيامک:000 |
|