گردشگری سلامت که با عناوین “توریسم درمانی” و “توریسم سلامت” هم شناخته می‌شود، اگر چه صنعتی درآمدزا و ارزآور است، اما این روزها به دلیل برخی چالش‌ها و مشکلات در کشوربه ویژه آذربایجان شرقی رونق سال های گذشته نداشته و چنان گرفتار بیماری شده که با سیلی هم نمی‌توان چهره رنگ‌پریده این صنعت رنجور را سرخ نشان داد.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی بامداد تبریز، به نقل از فارس،گردشگری سلامت به‌عنوان یک صنعت نوین و پررونق در سطح جهانی در سال‌های اخیر به یکی از محورهای مهم توسعه اقتصادی و اجتماعی تبدیل شده است. توریسم سلامت یا گردشگری درمانی به سفر افراد به مقصدهایی خارج از محل سکونتشان برای دریافت خدمات پزشکی، درمانی یا بهداشتی اطلاق می‌شود. این نوع گردشگری شامل شاخه‌های مختلفی است، از جمله گردشگری پزشکی که به منظور دریافت خدمات درمانی خاص مانند جراحی‌های زیبایی یا ارتوپدی به کشورهای دیگر سفر می‌شود، گردشگری طبیعت درمانی که به بهره‌گیری از منابع طبیعی مانند آب‌های معدنی و چشمه‌های درمانی می‌پردازد و گردشگری تندرستی که هدف آن تقویت روحیه و رهایی از استرس است.توریسم سلامت نه تنها به بهبود وضعیت جسمی کمک می‌کند، بلکه به دلیل هزینه‌های کمتر و کیفیت بالای خدمات، به مقصدی جذاب برای افراد از کشورهای مختلف تبدیل شده است. این نوع گردشگری که بر ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به گردشگران تمرکز دارد، علاوه بر تأثیرات مثبت اقتصادی،به ارتقای سطح بهداشت و درمان در مقصد نیز کمک می‌کند. تبریز در شمال‌غربی ایران واقع شده و به دلیل نزدیکی به کشورهای آسیای میانه و جمهوری‌های شوروی سابق، موقعیت استراتژیک ویژه‌ای دارد. این موقعیت جغرافیایی تبریز را به‌عنوان یک مرکز منطقه‌ای برای جذب گردشگران سلامت از کشورهای همجوار، به ویژه از آذربایجان، ارمنستان، ترکمنستان و حتی کشورهای ترکیه و عراق، تبدیل کرده است.فاصله کوتاه این شهر با مرزهای بین‌المللی و دسترسی آسان به سایر کشورهای همسایه، باعث شده است که تبریز به مقصدی جذاب برای گردشگران خارجی تبدیل شود.

احمد حمزه‌زاده، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشکری آذربایجان شرقی، دهم آذر در یک نشست خبری به تنوع حضور گردشگران بخصوص گردشگری سلامت از کشورهای مختلف در تبریز اشاره کرد و گفت: در هفت ماه گذشته امسال ۷۳ هزار نفر از ۶۳ کشور جهان شامل عراق، ترکیه، آذربایجان، چین، روسیه، آلمان، ایتالیا، اسپانیا، لهستان و کشورهای حوزه خلیج فارس در استان اقامت کردند که بخشی ار آنها توریسم سلامت بودند و این فرصت خوبی برای توسعه گردشگری در استان نیز است.وی به خروج ۸۰ میلیون گردشگر چینی از این کشور به مقصدهای مختلف جهان اشاره کرد و گفت: این گردشگران علاقه زیادی به حضور در تبریز و بازدید اماکن تاریخی و گاها سلامت این شهر دارند و ما به دنبال برقراری پرواز مستقیم از یکی از شهرهای بزرگ چین به تبریز هستیم و حتی یک شرکت هواپیمایی چینی نیز در این زمینه اعلام آمادگی کرده است.تبریز در سالهای نه چندان دور یکی از مقاصد اصلی گردشگری سلامت در ایران و منطقه بوده است. این شهر با بهره‌گیری از زیرساخت‌های پیشرفته پزشکی، هزینه‌های درمانی رقابتی و موقعیت جغرافیایی استراتژیک در نزدیکی کشورهای آسیای میانه و قفقاز، توانسته بود گردشگران سلامت را بیشتر از کشورهای همسایه همچون جمهوری آذربایجان، ترکیه و عراق جذب کند. طبق گزارش‌ها، در چند ساله گذشته تعداد بیماران خارجی مراجعه‌کننده به تبریز به‌طور قابل توجهی افزایش داشت، رقمی که در سالهای اخیر در حال کمرنگ شدن است. کارشناسان بر این باورند که تبریز با توجه به پتانسیل‌های درمانی و گردشگری، می‌تواند به یکی از قطب‌های برجسته این صنعت در منطقه تبدیل شود.

دلایل انتخاب تبریز به عنوان قطب سلامتامکانات پزشکی پیشرفته و زیرساخت‌های بهداشتی از جمله نکات قابل توجه در امر درمان در این استان بخصوص تبریز است، این شهر به‌واسطه حضور بیمارستان‌ها و مراکز درمانی مجهز، از جمله بیمارستان‌های خصوصی و دولتی پیشرفته،امکانات پزشکی بسیار خوبی دارد. این مراکز درمانی مجهز به جدیدترین تکنولوژی‌های پزشکی و تجهیزات پیشرفته هستند که خدمات پزشکی در زمینه‌های مختلف از جمله جراحی‌های پیچیده، درمان‌های نازایی، جراحی‌های زیبایی، درمان‌های دندانپزشکی و مراقبت‌های ویژه را به بیماران و گردشگران سلامت ارائه می‌دهند و این امر موجب جذب بیماران خارجی می‌شود که به دنبال خدمات پزشکی با کیفیت و هزینه مناسب هستند.از طرفی هزینه‌های مقرون به‌صرفه در کنار امکانات موجود قابل تامل است.اتباع آذری بیشترین استقبال و اعتماد را به تبریزی‌ها داشته‌اند، اشتراکات قومی، زبانی، دینی، فرهنگی و تاریخی باعث می‌شود تا یک پای ثابت سفر و حذرشان تبریز باشد.«ائلمان شکری او» یکی از اتباع آذری ساکن نخجوان است. وقتی دلیل مراجعه‌اش به پزشکان شهرمان را می‌پرسم می‌گوید که” پزشکان شما هم تخصص کافی دارند و هم هزینه‌های درمان اینجا پایین تر از دیگر جاهاست.

«لاچین برزی او» هم ارزانی خدمات پزشکی و دارو را عامل این استقبال از خدمات سلامت تبریز می‌داند.اصغر جعفری روحی، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی تبریز در گفت و گو با فارس در تبریز با اشاره به آمار بیماران خارجی گفت: در سال ۱۴۰۰ تعداد ۳۶۳ بیمار سرپایی و ۳۲۲ بیمار بستری، در سال ۱۴۰۱ تعداد ۴۳۷ بیمار سرپایی و ۴۰۴ بیمار بستری، و در سال ۱۴۰۲ تعداد ۸۵۳ بیمار سرپایی و ۳۹۳ بیمار بستری خدمات دریافت کردند. وی افزود: همچنین در نیمه نخست امسال ۵۱۹ بیمار سرپایی و ۲۳۵ بیمار بستری خارجی در بیمارستان‌های دارای مجوز استان مداوا شده‌اند.روحی به آمارهای غیررسمی اشاره می‌کند که نشان می‌دهد، تعداد بیماران خارجی در تبریز پنج برابر آمار رسمی است و اضافه می‌کند بیماران خارجی عمدتاً از کشورهای عراق، ترکیه، آذربایجان، افغانستان، تاجیکستان و گرجستان برای درمان به تبریز سفر داسته‌اند.وی، تعرفه اخذ شده از بیماران خارجی را پنج برابر تعرفه بخش خصوصی عنوان کرده اما معتقد است با این وجود، هزینه درمان در ایران بسیار پایین است و دانشگاه علوم پزشکی به دنبال سامان دهی رسمی این حوزه است.هرچند تبریز در چند سال گذشته در حال تبدیل شدن به یک مقصد محبوب برای گردشگری سلامت بوده است اما چالش‌هایی همچنان وجود دارند. مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی آذربایجان‌شرقی با بیان اینکه برخی اقدامات ناکارآمد و فعل و انفعالات گذشته، موجب کاهش تعداد گردشگران سلامت در تبریز شده است، گفت: در دهه ۹۰، استان مقصد گردشگران سلامت از جمهوری آذربایجان بود اما این فرصت را به دلایلی از دست دادیم.

وی ادامه داد: پیش از کرونا، ۱.۸ میلیون نفر تبعه جمهوری آذربایجان برای درمان و برخورداری از امکانات درمانی به تبریز سفر کرده بودند اما متاسفانه موضوع همه گیری کرونا و برخی مسائل سیاسی و بسته شدن مرزهای زمینی و محدود بودن پروازهای هوایی، این ظرفیت و فرصت از دست رفت اما به حسنه شدن روابط ۲ کشور با توجه به سفر وزیر میراث به این کشور امیدواریم.وی ادامه داد: پایین بودن ارزش پول ملی فرصت خوبی است تا گردشگران سلامت را که به دنبال کیفیت خدمات بهتر و ارزان هستند پذیرش کنیم زیرا هزینه درمان در ایران بسیار پایین تر از کشورهای منطقه بوده ضمن اینکه کیفیت این خدمات به مراتب بالاتر و بهتر است.درآمد ۶میلیارد یورویی هدف‌گیری گردشگری سلامتکسب درآمد سالانه ۶ میلیارد یورو از محل گردشگری سلامت از مواردی است که در برنامه هفتم توسعه برآن تاکید شده است.در قانون برنامه هفتم برای نخستین‌بار فصل ۱۷ منحصر به گردشگری است که اهداف کمی و کیفی برای دولت دارد. ازسوی دیگر کشورمان از لحاظ دانش پزشکی و جاذبه‌های گردشگری می‌تواند این آمار و ارقام را محقق کند. توجه به این صنعت از گردشگری یکی از موضوعات ضروری است و باید از این صنعت حداکثر بهره‌برداری را داشته باشیم. بنابه گفته شهرام دبیری، معاون پارلمانی رئیس جمهور، ایران جزو ۱۰ کشور برتر دنیا از لحاظ جذابیت‌های گردشگری است و از سوی دیگر هر گردشگر سلامت می‌تواند درآمد خوبی را برای کشور به ارمغان بیاورد که این درآمدها ممکن است با توجه به نوع درمان و جراحی‌ها متفاوت باشد.

درآمد گردشگری سلامت ایران، یک‌پنجم ظرفیتحسین نیکونام، رئیس جامعه حرفه‌ای گردشگری سلامت کشور هم اخیر در گفتگویی اعلام کرده است: اکنون درآمد ایران از صنعت گردشگری سلامت، تنها به اندازه یک‌پنجم ظرفیت‌های موجود در کشور است. طبق برآورد کارشناسان، کشور ما سالانه ظرفیت کسب درآمد ۵ میلیارد دلاری از این صنعت را دارد، حال آنکه اکنون درآمدی کمتر از یک میلیارد دلار از این محل دارد.وی می‌گوید: با توجه به ظرفیت بالای ایران و وجود ده‌ها کشور اسلامی در جهان، می‌توان گردشگران سلامت کشورهای اسلامی را به طور قاطع جذب کرد، با این حال باید اذعان کرد که بروز تنش‌های اخیر در منطقه و توقف انجام برخی پروازهای ایرانی به کشورهای خارجی، حوزه گردشگری سلامت ما را به چالش کشیده است و این امر موجب خواهد شد در صورت عدم مدیریت موثر و به موقع، شاهد روانه شدن گردشگران سلامت به کشورهای رقیب ایران باشیم.

واکنش استاندار آذربایجان‌شرقی به گردشگری سلامت استانبه تازگی بهرام سرمست، استاندار آذربایجان شرقی در اظهارنظری انتقادی با اشاره به گذشته قابل قبول گردشگری سلامت در این استان گفت: متاسفانه در حال حاضر این صنعت پردرآمد در تبریز رو به افول گذاشته است.وی افزود: ریشه‌یابی و آسیب‌شناسی مشکلات مربوط به گردشگری سلامت استان ضروری است.سرمست ادامه داد: در این زمینه کار کارشناسی نظام‌ پزشکی آذربایجان شرقی با همراهی سایر ارگان‌های مسئول برای برون‌رفت از این وضعیت نتیجه بخش خواهد بود چرا که آذربایجان شرقی و تبریز در سال‌های متمادی به جهت امکانات درمانی مطلوب، موقعیت جغرافیایی خاص، همسایگی و نزدیکی با چندین کشور پذیرای تعداد زیادی گردشگر سلامت خارجی بود که اکنون روز به روز در حال کمرنگ شدن است.سخن آخر اینکه، گردشگری سلامت اگر چه صنعتی درآمدزا و ارزآور است، اما این روزها به دلیل برخی چالش‌ها و مشکلات در آذربایجان شرقی رونق سال های گذشته را نداشته و چنان گرفتار بیماری شده که با سیلی هم نمی‌توان چهره رنگ‌پریده این صنعت رنجور را سرخ نشان داد.اما تبریز همواره در بخش توریسم درمانی قادر به جذب بیماران خارجی به دلایل متعدد بوده است تا آنجا که در مراکز درمانی خود بخش‌های مجزا برای پذیرش توریسم سلامت داشته و دارد که حجم بالای تقاضاها را پوشش می‌داده است لذا این روزها گردشگری سلامت؛ بیماری که روی تخت جراحی توسعه قرار گرفته، لازم و ضروری است که متولیان امر هرچه سریعتر به خود آمده و با چاره‌اندیشی، این صنعت را به رونق پررنگ سابق برگردانده و اجازه ندهند این گردشگری پردرآمد در استانی که متقاضی بالایی داشته رو به افول برود.