مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری آذربایجان شرقی اعلام کرد: هشت مسجد تاریخی و کهن شهرستان های میانه، سراب، اهر، مرند و هریس توسط ارزیابان تهیه پرونده ثبت جهانی مساجد تاریخی مورد بررسی قرار گرفت و امروز مساجد بناب، مراغه و تسوج نیز بازدید می شوند.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی بامداد تبریز،احمد حمزه زاده  در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: ارزیابان تهیه پرونده ثبت جهانی مساجد تاریخی با حضور معاون میراث‌فرهنگی مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان شرقی، عبدالرسول وطن‌دوست، مشاور امور بین‌الملل و ارزیاب تهیه پرونده ثبت جهانی و هیأت همراه، از مساجد جامع سراب، اسنق هریس، شیخ شهاب الدین اهری، مسجد جامع مرند و ترک میانه بازدید کردند و مسجد بناب و مهرآباد مراغه و تسوج نیز ارزیابی می شود.

وی افزود: نتایج ارزیابی و بازدید برای اعلام فهرست اولیه آثار ثبت جهانی ۹۰ روز دیگر ولی فاز اول فهرست نهایی یکسال دیگر مشخص و اعلام می شود.

به گزارش ایرنا، ارزیابان ابتدا از بنای کهن مسجد جامع سراب بازدید کردند و در جریان ارزش‌های تاریخی، معماری و شاخص های منحصربه‌فرد بنای کهن مسجد جامع سراب قرار گرفتند.

در جریان بازدید هیئت ارزیابان تهیه پرونده ثبت جهانی مساجد تاریخی، ارزیابان با بررسی مستندات مربوط به روند شناسایی و معرفی مساجد تاریخی کشور برای ثبت در فهرست میراث جهانی، از بخش‌های مختلف مسجد جامع سراب بازدید کردند.

مسجد جامع سراب ۶ قرن قدمت دارد

مسجد جامع سراب در مرکز شهر سراب و در مجاورت مجموعه بازار تاریخی شهر واقع شده و به‌عنوان یکی از بناهای شاخص دوره آق‌قویونلو، از قدمتی نزدیک به شش قرن برخوردار است، مسجد جامع سراب که ساخت آن در کتیبه‌های مرمرین به سال ۸۷۵ هجری قمری و به دست حاجی رفیع‌الدین مشیدالدین العطارق نسبت داده شده است، با طرحی ساده و استوار از آجر بنا شده و فاقد تزئینات رایج دوره‌های بعدی است. سادگی معماری و نظم هندسی آجرچینی در این بنا، نمونه‌ای کم‌نظیر از گرایش به خلوص در معماری مذهبی ایران به‌شمار می‌آید. وجود ۲ کتیبه مرمرین با خط نسخ متداول در دوره آق‌قویونلوها و پایه‌ستونی سنگی در بخش جنوبی شبستان، از عناصر شاخص و ارزشمند بنا محسوب می‌شود که اصالت تاریخی آن را تأیید می‌کند.

ارزیابان در این بازدید پلان و تناسبات معماری، ساختار پلکانی ورودی شرقی و عمق ۲۰ پله‌ای آن نسبت به سطح خیابان را مورد بررسی قرار دادند، ترکیب فضای شبستان بزرگ و صحن کوچک، به همراه سه محراب فعال در محورهای مختلف، جلوه‌ای از نظم عملکردی و انعطاف‌پذیری در معماری مذهبی سده نهم هجری را به نمایش گذاشته است. مسجد جامع سراب به‌عنوان یکی از کهن‌ترین مساجد شمال‌شرق آذربایجان شرقی، در کنار بازار تاریخی شهر، بخش مهمی از بافت مذهبی و اجتماعی سراب را تشکیل می‌دهد و به‌دلیل برخورداری از اصالت معماری، کتیبه‌های تاریخی و ساختار کم‌نظیر، از ظرفیت بالایی برای ثبت در فهرست میراث جهانی برخوردار است

بازدید ارزیابان تهیه پرونده ثبت‌جهانی مساجد تاریخی از مسجد اسنق هریس

بررسی شاخص‌های معماری ایلخانی با حضور معاون میراث‌فرهنگی مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌شرقی، عبدالرسول وطن‌دوست، مشاور امور بین‌الملل و ارزیاب تهیه پرونده ثبت جهانی و هیأت همراه، مسجد تاریخی اسنق در شهرستان هریس مورد بازدید و ارزیابی قرار گرفت و ویژگی‌های شاخص معماری این بنای ارزشمند بررسی شد.

مسجد شیخ شهاب‌الدین اهری

ارزیابان تهیه پرونده ثبت جهانی مساجد تاریخی همچنین از مسجد شیخ شهاب‌الدین اهری بازدید کردند و در جریان ویژگی‌های تاریخی، معماری و هنری این بنای ارزشمند دوره صفوی قرار گرفتند.

در جریان بازدید ارزیابان تهیه پرونده ثبت جهانی مساجد تاریخی از مسجد تاریخی شیخ شهاب‌الدین اهری، ارزیابان ضمن بررسی ظرفیت‌ها و مستندات مرتبط با ثبت جهانی مساجد تاریخی، از بخش‌های مختلف مسجد شیخ شهاب‌الدین اهری بازدید کردند.

این مسجد در ضلع شرقی صحن مجموعه شیخ شهاب‌الدین اهری در جنوب شهر اهر قرار دارد و به همراه دیگر بخش‌های مجموعه، در دوره صفوی که گمان می‌رود در زمان شاه عباس اول، بر مزار شیخ شهاب‌الدین ساخته شده است.

مسجد شیخ شهاب‌الدین اهری با طرح مستطیل‌شکل و پوشش طاق و تویزه، با گچ‌بری، نقاشی و مقرنس‌کاری تزئین یافته و جلوه‌ای از هنر فاخر صفوی را به نمایش می‌گذارد. بخش عمده نمای داخلی مسجد با گچ‌بری‌ها و نقاشی‌های ظریف مزین است و شباهت قابل‌توجهی با بقعه شیخ امین‌الدین جبرئیل در کلخوران اردبیل دارد که نشان از هم‌زمانی یا تأثیر استادان مشترک در طراحی و اجرا دارد.

وجود دستخط‌های برجسته‌ای از شخصیت‌هایی چون شیخ بهایی، شاه عباس سوم و ابوالقاسم نباتی بر دیوارهای مسجد، اهمیت تاریخی و فرهنگی این مکان مقدس را دوچندان کرده است. در میان آن‌ها، دستخط شیخ بهاءالدین عاملی به تاریخ ۱۰۱۸ هجری قمری و لوحه‌ای به خط ثلث مورخ ۱۱۸۹ هجری قمری، از ارزشمندترین یادگارهای تاریخی مسجد به‌شمار می‌رود. مسجد شیخ شهاب‌الدین اهری به‌عنوان بخشی از مجموعه آرامگاهی شیخ شهاب‌الدین، با فضاهای جانبی همچون خانقاه و چینی‌خانه ارتباطی یکپارچه دارد و در طراحی کلی مجموعه، هماهنگی فضایی و پیوستگی عملکردی چشمگیری به‌چشم می‌خورد. این اثر تاریخی نمونه‌ای برجسته از هنر و معماری دوره صفوی است که به‌سبب تزئینات زیبا، کتیبه‌های قرآنی و ارزش فرهنگی دستخط‌ها، از جایگاه ویژه‌ای در میان مساجد تاریخی کشور برخوردار بوده و ظرفیت ثبت در فهرست میراث جهانی را داراست.

مسجد جامع مرند یکی از شاخص‌ترین نمونه‌های معماری مذهبی در شمال‌غرب کشور

ارزیابان تهیه پرونده ثبت جهانی مساجد تاریخی با حضور مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان شرقی، از مسجد جامع مرند نیز بازدید کردند و در جریان ویژگی‌های تاریخی، معماری و تزئینی این اثر ارزشمند دوره ایلخانی قرار گرفتند.

در جریان بازدید هیئت ارزیابان تهیه پرونده ثبت جهانی مساجد تاریخی از مسجد جامع مرند، تیم ارزیابی با هدف بررسی ظرفیت‌ها و مستندات مرتبط با ثبت جهانی مساجد تاریخی ایران، از بخش‌های مختلف مسجد جامع مرند بازدید کردند.

این مسجد تاریخی که در سال ۷۳۱ هجری قمری و در دوران حکومت سلطان ابوسعید بهادرخان ایلخانی ساخته شده، یکی از شاخص‌ترین نمونه‌های معماری مذهبی در شمال‌غرب کشور به‌شمار می‌رود.

مسجد جامع مرند با دارا بودن محرابی منحصربه‌فرد، گچ‌بری‌های ظریف و تزئینات هندسی و گیاهی چشم‌نواز، جلوه‌ای از شکوه هنر ایلخانی را به نمایش می‌گذارد. محراب سنگی این مسجد با کتیبه‌های قرآنی به خطوط کوفی، ثلث و محقق، از شاهکارهای هنری قرون میانی ایران محسوب می‌شود و در سال ۱۳۹۲ شمسی به شماره ۱۳۹ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

در ادامه بازدید، ارزیابان ضمن بررسی تناسبات معماری، ساختار طاق‌ها و ستون‌ها، این بنا را به‌عنوان اثری واجد ارزش‌های برجسته جهانی در حوزه تلفیق هنر اسلامی و طبیعت ارزیابی کردند.

طراحی متوازن و هندسی مسجد، نمونه‌ای از دانش پیشرفته معماران ایلخانی در ایجاد هماهنگی بصری و روحانی در فضاهای مذهبی است، مسجد جامع مرند به‌عنوان یکی از معدود بناهای ایلخانی که اصالت خود را حفظ کرده است، نه‌تنها از جایگاه مذهبی و فرهنگی ویژه‌ای برخوردار است، بلکه ظرفیت آن برای ثبت در فهرست میراث جهانی، نمادی از هویت تاریخی، زیبایی‌شناسی اسلامی و استمرار هنر ایرانی در طول قرون به‌شمار می‌رود.