«فوری، فوری، فاجعه شیرهای پاستوریزه !!!» چند روز قبل، کلیپی مبنی بر «وجود آفلاتوکسین» در شیرهای پاستوریزه در چند شهر از جمله تبریز در فضای مجازی دست به دست ‎شد و هر یک از شهروندان تا می‌توانستند این کلیپ را برای دوستانشان ارسال کردند تا آن‌ها را از این بمب خبری آگاه کرده باشند!!!

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی بامدادتبریز،در این کلیپ کارشناس برنامه تلویزیونی با صراحت ادعا می‌کند شیرها به سم آفلاتوکسین آلوده است و موجب انواع بیماری می‌شود و …

این موضوع در حال حاضر از سوی مسئولان کشوری و استانی تکذیب شده است، اما میزان آلوده بودن برخی لبنیات به آفلاتوکسین چه در حد مجاز و چه بیشتر از حد مجاز، از سال‌ها قبل در مقالات علمی مورد بررسی قرار گرفته است.

به گزارش ایسنا، یافته‌های مقاله «مروری نظام‌مند بر فراوانی آفلاتوکسین در شیر و سایر فرآورده‌های لبنی در ایران» چاپ شده در مجله تحقیقات نظام سلامت در سال ۹۴ نشان می‌دهد که آلودگی شیر و سایر فرآورده‌های لبنی مورد بررسی در اکثر مطالعات فراتر از استاندارد تعیین شده توسط کمیته غذایی کدکس و سازمان ملی استاندارد ایران (۵۰ نانوگرم در لیتر) بوده است.

بررسی مطالعات انجام شده در این مقاله نشان می‌دهد که در ایران بیشترین توجه در میان محصولات لبنی بر شیر پاستوریزه و سپس شیر استریلیزه متمرکز بوده و بقیه محصولات سهم کمی را در مطالعات انجام شده دارند. در اکثر مطالعات، آلودگی بالاتر از استاندارد اتحادیه اروپا و سازمان ملی استاندارد ایران بوده است.

آفلاتوکسین‌ها متابولیت‌های سمی قارچی هستند که در شرایط مناسب از نظر دما و رطوبت توسط برخی از گونه‌های قارچی در محصولات کشاورزی و فرآورده‌های غذایی تولید شده و مصرف آن‌ها همراه با مواد غذایی تهدیدی برای سلامت انسان به شمار می‌آید. در قوانین و استانداردهای تعیین شده برای حدود مجاز باقیمانده آفلاتوکسین در شیر تفاوت‌های قابل ملاحظه‌ای در بین کشورهای مختلف وجود دارد و بخشی از این تفاوت‌ها ممکن است به علت تفاوت در میزان مصرف سرانه شیر در این نقاط باشد که متوسط دریافت میزان آلاینده را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

هم‌چنین بر اساس نتایج یکی از مقالات تحت عنوان «مقدار آفلاتوکسین‌های تام و  M1 در شیر و گوشت گاو میش کشتاری شمال غرب ایران» مهم‌ترین راه حذف آفلاتوکسین‌ها از فرآورده‌های دامی مورد مصرف انسان جلوگیری از آلودگی اولیه خوراک دام است، برای این منظور مهم‌ترین اقدام استفاده از بعضی از عوامل ممانعت کننده رشد کپک و تولید آفلاتوکسین در کنار سایر روش‌های فیزیکی و شیمیایی کاهش و حذف آفلاتوکسین است.

در مقاله چاپ شده در مجله بهداشت مواد غذایی در سال ۹۲  نیز تحت عنوان «مطالعه میزان آفلاتوکسین M1 در شیر خام مراکز جمع آوری شیر در شهر تبریز» نیز  میزان آلودگی با آفلاتوکسین M1 در ۳۷٫۷۷ درصد از نمونه‌های شیر  بیش از حد مجاز قابل قبول (۱۰۰ نانو گرم در لیتر)  در استاندارد ملی ایران بود، با توجه به نتایج این تحقیق، میزان بالای آلودگی با آفلاتوکسین M1 در شیر خام گاو در منطقه تبریز نگران‌کننده بوده و کنترل منظم دوره‌های شیرهای خام تولیدی از نظر آفلاتوکسین M1 در شهر تبریز توصیه شده است.

مقالات یاد شده در فاصله زمانی سال های ۹۲ تا ۹۴ نگارش و چاپ شده اند و این امر نشان می‌دهد پیش از افشاگری اخیر یک کارشناس از رسانه ملی، پژوهشگران مختلفی در سطح کشور بر روی این موضع تحقیق انجام داده  و به نتایجی حایز اهمیتی هم رسیده‌اند. 

مسئولان همچنان بر سالم بودن شیرهای مصرفی تاکید دارند

استاندار آذربایجان شرقی در جلسه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان با اشاره به انتشار اخباری مبنی بر آلودگی برخی از محصولات غذایی به دارو در نقاط مختلف کشور، اظهار کرده بود که این کار دسیسه بدخواهان نظام برای ضربه زدن به اقتصاد کشور است، زیرا ایران و استان آذربایجان شرقی سهم بسزایی در صادرات کیک، شیرینی و شکلات دارد و معاندان می‌خواهند از این طریق به این صنعت ضربه بزنند.

او گفته بود: از دستگاه‌های امنیتی و انتظامی انتظار داریم این مسائل را به جد پیگیری کنند؛ نیروهای انسانی شاغل در واحدهای تولیدی نیز آموزش‌های لازم را برای مواجهه مناسب با این اتفاقات ببینند و هم چنین پدافند غیرعامل استانداری اقدامات لازم را انجام دهد.

محبوب نعمتی، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی تبریز نیز به ایسنا گفته بود «اخبار منتشر شده مبنی بر این‌که ۶۲ درصد از شیرهای مصرفی مردم تبریز حاوی سم آفلاتوکسین هستند، صحت ندارد و آزمایش‌ها نشان می‌دهد که طی سال‌های اخیر، میزان آفلاتوکسین در شیر روند کاهشی داشته و در این رابطه نیز اخیرا اظهارنظرهای غیرکارشناسی ارایه شده است  و مردم با خیال راحت می‌توانند شیرهای پاستوریزه را مصرف کنند.»

امیرحسین بهداد، مدیرکل دامپزشکی آذربایجان شرقی نیز در جلسه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی در این رابطه اعلام کرده بود که حدود ۷۰ مورد آزمایش آفلاتوکسین از نهاده‌های دامی انجام شد و حتی یک مورد مثبت گزارش نشده است.

با وجود همه شایعات، همچنان شیر بنوشید

رییس بهبود تغذیه جامعه آذربایجان شرقی معتقد است که با وجود همه شایعات، همچنان باید شیر نوشید، او به ایسنا می‌گوید: گروه شیر و فرآورده‌های آن  یکی از گروه‌های غذایی اصلی هرم راهنمای غذایی است که شامل شیر، ماست، پنیر، کشک، بستنی و دوغ است.

فتح‌اله پورعلی اضافه می‌کند: مواد غذایی این گروه دارای کلسیم، پروتئین، فسفر، ویتامین‌های گروه ب  به خصوص ویتامین B2 و B12 و هم‌چنین ویتامین D و A در صورت غنی شدن، بوده و در واقع مواد غذایی این گروه بهترین منبع تامین کننده کلسیم است. کلسیم در تشکیل استخوان‌ها و دندان‌ها و استحکام آن‌ها نقش ضروری دارد، بطوری که ۹۹ درصد کلسیم بدن در استخوان‌ها قرار دارد، افرادی که در رژیم روزانه از مواد غذایی این گروه مصرف نکنند، در سنین بالاتر دچار پوکی و درد استخوان می‌شوند و در افرادی که درمرحله رشد قرار دارند، مانند کودکان کمبود کلسیم باعث تاخیر در رشد آنان می‎شود.

وی با بیان این‌که میزان توصیه شده مصرف روزانه لبنیات، دو الی سه واحد است، می‌گوید: هر واحد آن برابر است با  یک لیوان شیر یا ماست یا دو لیوان دوغ  یا ۴۵ تا ۶۰ گرم پنیر  یا یک چهارم لیوان کشک یا ۱٫۵ لیوان بستنی.

میزان مصرف شیر و لبنیات  امروزه در جامعه ما پایین است

رییس بهبود تغذیه جامعه آذربایجان شرقی با اشاره به این‌که میزان مصرف شیر و لبنیات  امروزه در جامعه ما پایین است، اظهار می‌کند: باید با آموزش و اطلاع رسانی و انجام مداخلات لازم مصرف آن را ارتقاء دهیم. شاید یکی از علل مصرف پایین آن برخی شایعات و قضاوت‌ها در مورد شیر و فرآورده‎های آن باشد.

وی در ادامه با ارائه توضیحی از آفلاتوکسین‌ها، می‌گوید: آفلاتوکسین‌ها سمومی هستند که توسط برخی قارچ‌ها تولید می‌شوند، این قارچ‌ها برخی مواد غذایی بویژه ذرت، بادام زمینی و پسته را به راحتی آلوده می‌کنند و در صورت عدم کنترل  این سم می‌تواند در بسیاری از مواد غذایی از جمله فرآورده لبنی، نان‌ها، آب‌میوه‌ها و غلات دانه‌های گیاهی وجود داشته باشد.

وی بیان می‌کند: آفلاتوکسین‌ها می‌توانند سرطانزا باشند و مصرف مواد غذایی آلوده به آفلاتوکسین می‌تواند سبب بیماری در انسان شود، وجود آفلاتوکسین‌ها در برخی مواد غذایی بویژه شیر اجتناب ناپذیر بوده و این مسئله یک موضوع جهانی و محل توجه سازمان‌های ذیربط بین‌المللی بوده و این امر باعث شده است که کشورهای مختلف برای مقدار آن در شیر استانداردهایی تعریف کنند که کشور ما هم از این قضیه مستثنی نیست.

پورعلی اظهار می‌کند: انتظار می‌رود با انجام مداخلات لازم میزان آفلاتوکسین‌ها در شیر زیر میزان تعریف شده در استاندارد ملی باشد و خوشبختانه طی سال‎های اخیر با مداخلات انجام شده از جمله کاهش ضایعات نان و در نتیجه کاهش تغذیه دام‌ها از نان‌های کپک زده میزان آفلاتوکسین‌ها در شیر در کشور رو به کاهش است.

روش کاهش آفلاتوکسین در شیر، کنترل خوراک دام است

وی با اشاره به راه‌های پیشگیری از ورود آفلاتوکسین‌ها به بدن، می‌گوید: متأسفانه روشی برای کاهش آفلاتوکسین در شیر وجود ندارد و حتی پاستوریزه ‌کردن شیر نمی‌تواند آن را از بین ببرد و فقط با کنترل خوراک دام و علوفه می‌توان از ورود آفلاتوکسین به شیر جلوگیری کرد، بهترین راه پیشگیری، خودداری  از مصرف غذاهای آلوده به آفلاتوکسین است.

او استفاده از محصولات لبنی صنعتی (به دلیل کنترل‌های مختلف) مطمئن‌تر از محصولات لبنی سنتی می‌داند و می‌گوید: کاهش آفلاتوکسین شیر مستلزم مشارکت سازمان‌ها و نهادهای ذیربط تولید مواد غذایی است، با وجود همه این مباحث به مخاطبان عزیز مجددا توصیه می‌کنم که سعی کنید مصرف لبنیات را به مقدار توصیه شده برسانید و در این راه به شایعات مختلف توجه نکنید.

رییس بهبود تغذیه جامعه آذربایجان شرقی با ارائه توصیه‌هایی بیان می‌کند: محصولات پاستوریزه و در بسته بندی‌های بهداشتی مناسب استفاده کنید، در صورت عدم دسترسی به شیر پاستوریزه ، شیر تازه را بجوشانید و کشک مایع را به مدت پنج دقیقه در حال هم زدن پیش از مصرف بجوشانید، اگر از پنیر تازه استفاده می‌کنید حداقل باید ۲ ماه از تولید آن گذشته باشد. ماست مطمئن ترین غذا در دسته لبنیات بوده و اگر از سلامت سایر محصولات مطمئن نیستید، از ماست استفاده کنید.

او خاطرنشان می‌کند: از آنجا که شیر و فرآورده‌های لبنی پرچرب دارای میزان بالایی از چربی‌های اشباع و کلسترول هستند، بنابراین توصیه می‌شود که از انواع کم چرب این گروه استفاده شود، لبنیات (ماست، پنیر، دوغ و کشک) خود را از نوع کم نمک انتخاب کنید.

وی بیان می‌کند: برای افرادی که نسبت به لاکتوز شیر عدم تحمل دارند، توصیه می‌شود که از فرآورده‌هایی استفاده کنند که میزان لاکتوز در آنها کاهش داده شده یا بدون لاکتوز هستند، با توجه به نیاز کودکان سنین مدرسه و نیاز به کلسیم در دوران بلوغ باید از طریق گروه شیر و لبنیات تامین شود، باید کودکان را تشویق کرد که در زنگ های تفریح در مدرسه بجای نوشابه‌های گازدار، شیر یا دوغ بخورند.

 پورعلی خاطرنشان می‌کند: مصرف شیر همراه با بیسکویت ، کیک و یا کلوچه یک میان وعده مناسب برای کودکان و نوجوانان است.

او می‌گوید: برای تشخیص شیر سالم از ناسالم توجه داشته باشید که شیر بوی طبیعی داشته و بوی اضافی نداشته باشد، رنگ غیر معمول نداشته و به رنگ سفید تمیز باشد، توده‌های لخته مانند، پنیری و شبیه به ماست نداشته باشد، تاریخ مصرف آن نگذشته باشد،  برای مدت طولانی در دمای اتاق نگهداری نشده باشد و هنگام حرارت دادن بصورت توده لخته، تکه‌های پنیری شکل و چسبنده در نیاید.

رییس بهبود تغذیه جامعه آذربایجان شرقی می‌گوید: برای جلوگیری از فاسد شدن شیر لازم است شیرهای استرلیزه بعد از باز شدن و شیرهای پاستوریزه در یخچال نگهداری شوند و از تابش نور خورشید به آن و قرار گرفتن در معرض هوا به مدت طولانی پیشگیری شود.