نشست تخصصی سالمندی جمعیت در ایران(پیامدهای اجتماعی و جمعیتی سالمندی) به همت مرکز افکار سنجی دانشجویان(ISPA) شعبه جهاددانشگاهی آذربایجان‌شرقی با حضور نخبگان دانشگاهی و مسئولان و نمایندگان دستگاه‌های اجرایی استان آذربایجان‌شرقی در سالن اجتماعات مرکز درمان ناباروری سازمان جهاددانشگاهی استان برگزار شد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه آذربایجان‌شرقی، پروفسور محمدتقی شیخی، استاد دانشگاه الزهراء تهران، در این نشست با بیان اینکه پدیده سالمندی به همراه پیشرفت تکنولوژی در جهان اتفاق می‌افتد، گفت: طی سال‌های گذشته به دنبال دستیابی به واکسن‌های مختلف و پیشرفت‌های شگرف در حوزه بهداشت و درمان، طول عمر و امید به زندگی افراد افزایش یافته و خردسالان آن دوران شانس ادامه حیات پیدا کردند که آن افراد هم اکنون در قالب جمعیت سالمند یعنی سنین بالای ۶۵ سال و یا در شرف سالمندی قرار دارند.

وی افزود: همچنین بهبود وضعیت زیست محیطی چون سالم‌سازی آب‌های آشامیدنی باعث پیشگیری از بیماری های کشنده شده است، بنابراین در دهه‌های اخیر شانس بقا و ادامه حیات در میان جمعیت ایرانی افزایش یافته است.

وی سن امید به زندگی در ایران را ۷۴ سال اعلام و اظهار کرد: پدیده سالمندی در ایران به خوبی لمس نشده است اما واقعیت این است که تمامی بسترها برای افزایش تعداد سالمندان در ایران فراهم شده است.

شیخی با بیان اینکه مساله سالمندی از دهه‌های گذشته در کشورهای صنعتی و توسعه یافته مورد توجه قرار گرفته است، تاکید کرد: کشورهای صنعتی خیلی زودتر از کشورهای دیگر با پدیده سالمندی روبرو شده و در صدد یافتن راه حل‌هایی برای مدیریت آن برآمدند.

عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا افزود: افزایش حقوق سالمندان و بازنشستگان، ارائه خدمات بهداشتی و درمانی و ساخت مراکز نگهداری از سالمندان از جمله راه‌هایی است که در دهه‌های اخیر در کشورهای توسعه یافته برای مدیریت هر چه بهتر سالمندی انجام شده است.

وی با اشاره به اینکه جمعیت کشور ایران نیز به سمت سالمندی پبش می‌رود، گفت: باید با برنامه‌ریزی‌های مورد نیاز راه‌حل‌هایی را برای مدیریت هر چه بهتر جمعیت سالمند در آینده نزدیک ارائه دهیم تا آنان بتوانند پس از پشت سر گذاشتن ۶۵ سالگی، زندگی سالم‌تری داشته باشند.

وی افزود: در گذشته سالمندان به همراه فرزندان و خانواده آنان در یک خانه زندگی می‌کردند اما با گذشت زمان و رواج زندگی آپارتمانی، سالمندان در دوره سوم زندگی و به خصوص با از دست دادن همسران خود جای خاصی برای زندگی ندارند، از این رو باید تدابیر حقوقی لازم برای تجدید نظر در برخی مسائل حقوقی زندگی سالمندان پس از فوت همسر اتخاذ شود.

شیخی ادامه داد: افراد با قرار گرفتن در دوره سالمندی با هزینه‌های جدیدی از جمله هزینه‌های درمانی و هزینه های مربوط به افزایش تعداد نوه های خود روبرو می‌شوند که حقوق ناچیزی که به بازنشستگان پرداخت می‌شود، کفاف این هزینه ها را نمی‌کند.

عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا در بخش دیگری از سخنان خود سالمندی را پدیده ای نوظهور و نوین در جهان دانست و گفت: توسعه جوامع بشری دست در دست هم داد تا سنین زندگی و طول عمر افراد بالاتر برود اما متاسفانه متناسب با این اتفاق، راه حل‌ها و همچنین امکانات موردنیاز برای زندگی سالمندان در جامعه ایجاد نشده است.

وی پیشرفت مددکاری اجتماعی در جامعه را یکی از مهم‌ترین راهکارهای مدیریت پدیده سالمندی در کشور عنوان کرد و ادامه داد: متاسفانه مددکاری اجتماعی در جامعه ما مغفول مانده است و حتی در بیشتر دانشگاه‌های مطرح کشور رشته‌ای با عنوان مددکاری اجتماعی وجود ندارد و حتی فارغ التحصیلان اندک این رشته نیز از آینده شغلی مناسبی برخوردار نیستند.

وی با بیان اینکه ۸٫۳ درصد از جمعیت کشور سالمند هستند، تاکید کرد: پیش بینی‌ها نشان می‌دهد که در سال ۲۰۵۰ این عدد به ۲۰ درصد خواهد رسید. پس نیاز است که سیاستگذاری های مورد نیاز برای مقابله با این بحران انجام شود و کشور خود را برای ظهور این پدیده به نحوی شایسته آماده نماید.

شیخی افزود: باید علاوه بر خانه‌های سالمندی، مراکز گذران اوقات فراغت نیز برای استفاده سالمندان ایجاد شود که همت بیش از پیش دستگاه های اجرایی ذیربط را می طلبد.

عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا یادآور شد: روند افزایش سالمندی در ایران روبه افزایش است پس باید به فکر باشیم و برنامه ریزان کشور، آینده نگری بیشتری در این خصوص داشته باشند.

وی خاطرنشان کرد: سالمندی پدیده ای نو است که باید زمینه‌های فرهنگی، بهداشتی، اجتماعی آن را در جامعه تقویت نماییم، تقویت خدمات مددکاری اجتماعی کلینیکی یا درمانی یکی از مهم‌ترین راهکاری‌هایی است که باید برای مقابله با بحران سالمندی انجام داد.

در سال ۲۰۵۰، حدود ۲۵ درصد از جمعیت استان سالمند خواهند بود

مدیر کل بهزیستی استان آذربایجان‌شرقی نیز در این نشست با بیان اینکه سالمندی روندی طبیعی است که از زمان جنینی تا مرگ ادامه دارد، گفت: افزایش امید به زندگی، کاهش موالید، افزایش مهاجرت، کاهش مرگ و میر و کاهش ابتلا به بیماری های واگیردار به دلیل پیشرفت و توسعه خدمات بهداشتی و درمانی در کشور از جمله دلایل افزایش سالمندی در کشور است.

محسن ارشدزاده، با اشاره به اینکه متوسط امید به زندگی در سال ۹۰ به سن ۷۳ سال رسیده است، افزود: سالمندی پدیده ای غیرقابل پیشگیری است به طوری که دانشمندان جهان پیری جمعیت را انقلاب قرن ۲۱ دانسته اند چرا که در حال حاضر نرخ رشد جمعیت در جهان ۱٫۲ درصد و نرخ رشد سالمندی ۱٫۹ درصد می‌باشد.

وی افزود: طبق گزارش آمار ایران در سال ۴۵، یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر و در سال ۹۰، شش میلیون و ۲۰۰ هزار نفر سالمند در کشور وجود داشته اند و طبق پیش بینی‌ها این آمار در سال ۲۰۵۰ به ۲۵ میلیون نفر خواهد رسید.

ارشدزاده با بیان اینکه در سال ۲۰۵۰، حدود ۲۵ درصد از جمعیت استان سالمند خواهند بود، اظهار کرد: در حال حاضر ۹٫۸ درصد از جمعیت استان را سالمندان تشکیل می‌دهند که بیشتر این افراد در مناطق روستایی زندگی می کنند.

۲۰ درصد از سالمندان تحت هیچ گونه بیمه‌ای قرار ندارند

مدیر کل بهزیستی استان آذربایجان‌شرقی افزود: متاسفانه در حال حاضر حدود ۲۰ درصد از سالمندان تحت هیچ گونه بیمه‌ای قرار ندارند و با مشکلات مالی، هزینه‌های بالای درمانی، کمبود مراکز رفاهی دست و پنجه نرم می‌کنند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اقدامات سازمان بهزیستی در راستای رسیدگی به مشکلات جمعیت سالمندی تاکید کرد: شورای عالی سالمندی کشور تحت نظر سازمان بهزیستی کشور در حال فعالیت است.

وی افزود: ۲۰ درصد از سالمندان نیاز به حمایت اجتماعی دارند که خوشبختانه در کشور ایران بحث مراقبت‎های خانگی از سالمندان نسبت به کشورهای دیگر بیشتر است.

ارشدزاده در پایان با اشاره بر لزوم توانمندسازی سالمندان تاکید کرد: سالمندان باید تا روزی که در توان دارند فعال باشند.

آذربایجان‌شرقی رتبه ۲۰ نرخ موالید و رتبه پنجم افراد فوت شده را دارد

جعفری‌آذر، مدیرکل ثبت و احوال آذربایجان‌شرقی نیز در این نشست با بیان اینکه به مرکز فرماندهی برای هماهنگی دستگاه های مرتبط با پدیده سالمندی در کشور نیاز داریم، گفت: جمعیت یکی از مولفه های قدرت کشور است، چرا که جمعیت سالم بسیاری از مزایای دیگر را با خود به ارمغان خواهد آورد.

وی افزود: هرم جمعیتی کشور نشان می‌دهد که جمعیت کشور رو به پیری است، استان آذربایجان شرقی رتبه ۲۰ نرخ موالید، رتبه پنجم افراد فوت شده، رتبه ۱۶ نرخ ازدواج و رتبه ۱۴ طلاق را در کشور دارد.

کشوری پیر و مجرد خواهیم داشت

وی ادامه داد: اگر این وضعیت در آینده نیز ادامه پیدا کند کشوری پیر و مجرد خواهیم داشت چرا که در یک سال گذشته با کاهش ۱۱ درصدی ازدواج مواجه بوده ایم.

جعفری آذر با اشاره به تاکیدات مقام معظم رهبری در خصوص معضلات مربوط به کاهش نرخ ازدواج و موالید گفت: این موضوع باید در محیط های علمی مطرح و چاره جویی شود، آسیب های آن بررسی شود.

سرمایه انسانی تابعی از هرم سنی جمعیت است

رئیس سازمان جهاد دانشگاهی آذربایجان‌شرقی نیز در این نشست گفت: با نظر افرادی که می گویند به هر نحوی زاد و ولد صورت خواهد گرفت موافق نیستم، چون در هنگام ترسیم چشم انداز باید به تامین یکی از سرمایه های گرانقدر کشور یعنی نیروی انسانی توجه ویژه ای داشته باشیم.

دکتر نجف قراچورلو، با بیان اینکه سرمایه انسانی تابعی از هرم سنی جمعیت است، افزود: کارایی و بهره وری در سنین مختلف متفاوت است پس باید در زمان های مختلف نسبت به این موضوع مهم حساس بوده و برای ایجاد توازن و تعادل در هرم سنی برنامه ها و سیاست هایی را اعمال نماییم.

وی پیشرفت تکنولوژی و مدرنیته را یکی از عوامل مهم افزایش جمعیت سالمندی دانست و تاکید کرد: ساختارهای اجتماعی ایران با غرب بسیار متفاوت است پس نمی‌توانیم راهکارهایی را که غربی ها در مواجهه با پدیده سالمندی انجام داده اند را در کشور خودمان نیز پیاده کنیم، همین موضوع یکی از دغدغه های مقام معظم رهبری و دولت تدبیر و امید می‌باشد و وظیفه ماست که در راستای تحقق منویات رهبری برنامه ریزی خوب و به موقعی داشته باشیم.

قراچورلو با بیان اینکه پدیده سالمندی امری غیر قابل انکار است، گفت: جمعیت سالمندی در کشور رو به افزایش است و حتی ممکن است در آینده با گسست نسل ها نیز روبرو شویم که عوارض جبران ناپذیری را در پی‌خواهند داشت، پس نباید از کنار این مسائل به سادگی عبور کنیم بلکه با هم اندیشی در پی مدیریت این بحران ها در آینده نزدیک بر آییم.

باور غلط که با افزایش باروری می‌توان جلوی سالمندی جمعیت را گرفت، باید از بدنه سیاستگذاری کشور برچیده شود

عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه تبریز نیز در این نشست با بیان اینکه مدیریت ارتباط بین جمعیت و توسعه جوامع بسیار مهم است، تاکید کرد: در برخی جوامع جنوب شرق آسیا رشد جمعیت موجب توسعه جوامع شده است و حتی در برخی موارد کشورها رشد اقتصادی خود را مدیون رشد جمعیتی خود هستند.

دکتر توکل آقایاری، جمعیت کشور را بدون هیچ شک و شبهه ای رو به پیری و سالمندی دانست و افزود: این باور غلط که با افزایش باروری می توان جلوی سالمندی جمعیت را گرفت، باید از بدنه سیاستگذاری کشور برچیده شود، جای مسئولان سیاستگذار استان در این جلسات خالی است، چرا که آن ها باید با حضور در این جلسات از نظرات قشر نخبه کشور برای حل مشکلات آینده جامعه استفاده کنند.

وی با اشاره به اینکه هزینه زندگانی سالمندان دو یا سه برابر افراد دیگر است، تاکیدکرد: سونامی سالمندی در راه است و کلید حل مشکلات آینده از میان جوانان امروز می‌گذرد چرا که اگر جوانان امروز را آگاه کرده و توانمند سازیم در آینده نزدیک که این جوانان وارد سن سالمندی می شوند، مشکلات عدیده ای نخواهند داشت.

شهرستان‌های شرقی استان در تجربه سالمندی پیشگام خواهند بود

معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت برنامه ریزی استانداری آذربایجان‌شرقی با بیان اینکه شهرستان‌های شرقی استان در تجربه سالمندی پیشگام خواهند بود، گفت: ۳۷۱ آبادی در شرق استان خالی از سکنه است و بیشتر افرادی که در شهرهای شرقی استان ساکن هستند تحت حمایت کمیته امداد قرار دارند و این حقایق نشان می‌دهد که با بروز پدیده سالمندی مشکلات بسیار زیاد و شاید جبران ناپذیری در این مناطق حاصل خواهد شد.

دکتر حیدر فتح زاده، افزود: نگران افزایش جمعیت نباشید چرا که تا سال ۱۴۱۰ این افزایش به خوبی اتفاق خواهد افتاد و ۱۰ سال بعد نیاز به مدارس ابتدایی بیشتر خواهیم داشت.

وی تاکید کرد: خواه ناخواه سالمندی در استان رو به افزایش است و پیامدهایی را نیز به همراه خود دارد که اگر به آن ها توجهی نشود در جامعه و استان دچار مشکلات بزرگی خواهیم شد.

حرکت شتابزده برای فرهنگ سازی افزایش زاد و ولد ممکن است تبعاتی داشته باشد

مدیر گروه جامعه شناسی توسعه پژوهشکده توسعه و برنامه ریزی جهاددانشگاهی نیز در این نشست اظهار کرد: اگر حرکت شتابزده ای برای فرهنگ سازی افزایش زاد و ولد داشته باشیم ممکن است مسائل به مراتب سخت تری گریبان کشور را بگیرد.

دکتر حسین صالحی پور مهر افزود: نرخ زاد و ولد در کشور ایران در سال های اخیر پس از طی مرحله طبیعی خود به تثبیت رسید اما هنوز هم در برخی از کشورهای درحال توسعه رو به افزایش است، هر چند برخی از اقتصاددانان بر این باورند که افزایش جمعیت موجب توسعه اقتصادی یک کشور می شود.

وی بر لزوم ایجاد تعادل بین افزایش جمعیت و امکانات رفاهی در کشور تاکید کرد و گفت: ما امروز از جوان بودن جمعیت کشور نتوانسته‌ایم به نحو احسن استفاده کنم و بسیاری از پتانسیل های آنان بدون شکوفایی مانده است.

در پایان خدیجه جعفری، مدیر مرکز افکارسنجی دانشجویان (ایسپا) شعبه جهاددانشگاهی آذربایجان‌شرقی با بیان اینکه جهاد دانشگاهی با احساس دغدغه موجود نسبت به پدیده سالمندی به برگزاری این نشست همت گماشت، اظهار کرد: پیشنهادات حاصل از این نشست‌ها را به مسئولان اجرایی استان گزارش داده و به طور مرتب پیگیر اجرای مطالبات نخبگان جامعه خواهیم بود.