بیلیندیگی‌کیمی طنز دنیاسی‌نین چوخ اوزون و تاریخی بیر کئچمیشی واردیر. بوتون دنیا ملتلری‌نین یازیلی و شفاهی ادبیاتیندا طنز فورماسی اوْزینه مخصوص دیه‌رلی و علوی بیر یئر توتموشدور.
طنز جامعه‌ده‌کی منفی‌لیک‌لری، عیبه‌جرلیک‌لری، گولمه‌لی و کسگین شکینده افشاء و تصویر ائده‌ن ادبی اثردیر. بئلنچی یازی فورماسی هر یازیچی یایوخ، بلکه خصوصی استعداد و وئرگی‌یه مالک اولان ادیبه نصیب اوْلور.
استاد حمید آرش‌آزاد دوغما یوردوموز آذربایجانین ادبیات ساحه‌سینده تانینمیش طنز یازیچی و اوزاق گؤروشلو بیر شاعر و روزنامه‌نگار‌دیر. اوْنا گؤره من اوْجنابین حیاتینا و یارادیجی‌لیغینا توخونمادان، طنزین تاریخی حقینده بیر نئچه کلمه یازیرام.
طنز ادبی هنری‌نین اساسی و کؤکو بیرینجی «ساتیرا» آدی‌ایله اروپا منشألیدیر. سؤز «قاریشیق» معناسی داشی‌یان «ساتورا» لغتیندن آلینمیشدیر. میلادی ایلین بیرنجی عصرینده تانینمیش روْمانی خطیب قوئین تیلی یانوس (Quintilianos) دئمیش: «طنز فورماسی تمامیله. بیزروْمالی. لارا مخصوصدور». اوْ بیری طرفدن میلاددان اؤنجه یاشایان یونان کمدی یازیچی‌سی آریستو فاینس (aristofanis 257- 180 ق. م) ین نمایشنامه‌لرینده مشخص بیر طنزه راستلانماقدا‌‌دیر.
یونان اساطیرینده، ساتیروس یاری گئچی، یاری انسان اوْلان وارلیغا وئریلن آددیر. دئمک که ایتالیا نجاویو نانجا طنز سؤزلری‌نین بیر بیرینه بنزه‌دیگی اوچون هر ایکیسی بیرلشمیش و واحد فورما حالینه گلمیشدیر.
میلاددان اؤنجه طنز ادبیاتیندا مستهجن‌لیک، آچیق ساچیق‌لیق، گئچمیش ایللرده تبریزین ایکی قاپیلی سرای‌نین حیطینده یئرلشمیش مشهور قهوه‌خانه‌نین دیالوگ‌لاری‌کیمی رواج تاپمیشدی آذربایجان ادبیاتینین گولدور و فورماسی کلاسیک و معاصر اوْلاراق تانینماقدادیر.
گئچمیشده عاشیق دئییشمه‌لری و ائل- اوْبا ادبیاتی زمینه‌سینده ها بئله شأنی- شهرتی عالمه یاییلان ملانصرالدین و بهلول داننده حکایه‌لرینده، ناغیللاردا، آتا سوزلرینده داها پارلاق جانلانان طنز نمونه‌لری آیدیندیر.
گئچمیش عصرده مرسوم اوْلان غزل سرالیق، فرهنگی و تربیتی شعرلر ها بئله نصیحت‌آمیز سوزلر ادبی یارادیجی‌لیغین ان یوکسک زیروه‌سینه چاتمیشدی. آنجاق زمان و مکان شرایطی ایجاب ائدیردی که آذربایجان ادبی دیلینده بیر پارا دگیشیک‌لیک‌لر وجوده گلسین و اجتماعی مسئله‌لره داها چوخ دقت یئتیریلسین، اوْنا گؤره رحمتلیک جلیل‌محمد قلی‌زاده، محمدباقر خلخالی، میرزامهدی شکوهی، عبدالرحیم حق وئردی‌یف، میرزا‌علی‌خان لعلی، علی نظمی، محمد خلیفه (عاجز)، واقف، ذاکر، محمد هیدجی، حاج‌رضا صراف، سیدرضا صابر و باشقالاری اؤز اثرلرینده اجتماعی مسئله‌لری، طنز فکاهی و مضحکه فورماسیندا تنقید ائتدیلر. بئله‌لیکله دیوان ادبیاتینین عُمرو سونسوز افقلره ساری باتماغا اوز قویدو. بئله‌لیکله مبالغه‌لی غزل، محبت، سئوگی و قادین گؤزللیلی، ادبیات دنیاسی، اؤز یئرینی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی تنقیده بوراخدی.
مشروطه جنبشی آستانه‌سینده وطن پرورلیک روحو، ملت ایچره یوکسلمه‌یه باشلادی. بئلنچی تاریخی بیر شرایطده آذربایجانین برلتکی و وئریملی تورپاغیندا معاصر طنزین ایلک ایکی داهیسی یئتیشدی. یوخاریدان بویوک صابر و آشاغیدان شبسترلی مغجز بیر بیرینه قان قارداش جان قارداش دییه سس وئردیلر، بئله‌لیکله آذربایجانین ادبیات سماسیندا ایکی پارلاق اولدوز نور ساچدیلار. آدی آپاریلان ایکی شاعردن سونرا بایرامعلی عباسزاده (حامبال)نین ادبی یارادیجی‌لیغی و تنقیدی شعرلری تقدیره لایقدیر.
بویوک ساتیرا داهی‌لری‌نین ایزینده قدم گؤتوره‌ن علیقلی غمگساری، علی‌اکبر حداد، سیدمهدی اعتماد (ناطق) محمدباقرزاده (بی‌ریا) و باشقالاری آذربایجانین ادبیات خزینه‌سینه معنوی ارث‌کیمی ادبی اینجیلر بخش ائتمیشلردیر.
حال حاضردا استاد شیدا، علی عطائیه (نجار اوغلی) مجید صباغ ایرانی (یالقیز)، مراغه‌لی کریمی، محمدحسین شهرک، منصور خانلو، خیراله حق بیگی (ساپلاق) حمید آرش‌آزاد، نصیر پایه‌گذار، عباسقلی دهقان و باشقالاری طنز ساحه‌سی‌نین دوامچی‌لاری‌دیرلار. آدی گئچن دوامچی‌لاردان بیری‌ده رحمتلیک عمران صلاحی‌ایدی که آرامیزدان نیسگیل‌لی و ابدی اوْلاراق آیریلدی.
حؤرمتلی حمید آرشین، «جیزیقدان چیخما بالا» و «جولو جولویه قالمادی» ایکی جلد طنز اثری، هابئله تبریزده نشر اوْلونان «پیام آذربایجان» هفته‌لیگی و باشقا مطبوعاتدا یوزلرجه تنقیدی یازی‌لاری گونش اوزو گؤرموشدور. ایکنجی شعر مجموعه‌سی‌نین اوز قاپاغینا استعدادلی کاریکاتورچی رحیم بقال اصفری، آذربایجان فولکوریندان الهام آلاراق چوخ درین معنالی و مضمون دولو بیرال یئنجه‌سی جیزقیسی چکمیشدیر. هنر ساحه‌سینده اوْ جنابا داها چوخ باشلاریلار دیله ییریک.
کاریکاتور انسان و جامعه‌ایله ارتباط اوْلان هر نوع حادثه‌نی، موضوع اولاراق شیشیرتمه بیر طرزده گؤسته‌رن، دوشوندوروجو و گولدوروجو رسیم‌دیر.
آذربایجان کاریکاتوروندا: کمال تبریزی، سیدعلی بهزاد تبریزی، ها بئله عظیم عظیم‌زاده‌دن آد آپارماق اوْلور. آدی گئچن صنعتکارلارین ها بئله جلیل محمد قلیزاده‌نین ملانصرالدین مجله‌سینده ترتیب ائتدیکی کاریکاتور صنعتی‌نین معنوی وارلیقن عصرلر بویو خاطره‌لرده یاشایاجاقدیر.
برجسب : | ايميل: news@.ir | شماره پيامک:000 |
|